Άρκτιο το Αποτοξινωτικό (Arctium Lappa)

Είχα υποσχεθεί μια ανάρτηση για το Άρκτιο, όταν παρουσίαζα την άλλη κολλιτσίδα, το Γάλλιο. Το θυμήθηκα λοιπόν τις τελευταίες μέρες που πήγα στο χωραφάκι μας και το βρήκα μπροστά μου, άφθονο, "καθαρό" και αυτοφυές. Ονομάζεται και Αρκουδοβότανο, Κολλιτσίδα, Πλατομαντίλα, Λάππα. Ανήκει στην οικογένεια Asteraceae, στο γένος Lappa και είναι διετές φυτό. Προτιμά υγρά και στραγγιζόμενα εδάφη, πλούσια σε άζωτο και με αρκετή ηλιοφάνεια. Θα το βρούμε όμως σχεδόν παντού, αφού αναπτύσσεται καλά ακόμη και σε σκουπιδότοπους. Είναι ένα από τα ενοχλητικότερα ζιζάνια για τους αγρότες. Στην Ελλάδα μπορεί να φτάσει και το 1,5 μέτρο σε ύψος, έχει μεγάλα πλατιά-κυματιστά φύλλα(σαν της μελιτζάνας) που προς το πάνω μέρος του φυτού μικραίνουν, άνθη μωβ πάνω σε στρογγυλά κεφάλια σε σχήμα καρυδιού που έχουν στο φλοιό τους κάτι σαν γάντζους, σαν αγκίστρια. Αυτοί οι γάντζοι είναι που κολλάνε στα ρούχα μας και στο τρίχωμα των ζώων. Για αυτή του την ιδιότητα το λέμε κολλιτσίδα και από αυτή του την ιδιότητα εμπνεύστηκε ο Ελβετός μηχανικός Georges de Mestral για να επινοήσει το βέλκρο-velcro, το γνωστό σκρατς. Το άρκτιο βέβαια έχει τα αγκίστρια για να πολλαπλασιάζεται, αφού το «καρύδι» του «κολλάει» στο τρίχωμα των ζώων και έτσι μεταφέρονται οι σπόροι του για να φυτρώσουν και αλλού. Η ρίζα του είναι μεγάλη, αναπτύσσεται σε βάθος και σε αυτήν βρίσκονται οι περισσότερες θεραπευτικές του ιδιότητες. Μεταφέρω μερικά στοιχεία από την βάση δεδομένων και το πρότυπο αναφοράς της USDA: Πλούσια σε υδατάνθρακες, πρωτεΐνη, ασβέστιο, κάλιο, φώσφορο, νάτριο, ινουλίνη, βιταμίνες C, Ε, Κ, Β6, φυλλικό οξύ, χολίνη, ταραξαστερόλη, παντοθενικό οξύ, παλμιτικό κλπ. Όμως και τα υπόλοιπα μέρη του φυτού δεν υπολείπονται σε θεραπευτική αξία. Φύλλα, άνθη, βλαστοί, καρποί έχουν άλλα περισσότερες και άλλα λιγότερες θεραπευτικές ιδιότητες. Θα το βρούμε ανθισμένο από Ιούνιο έως και τα πρώτα κρύα του Οκτώβρη. Προσοχή χρειάζεται κατά την συλλογή των άνθεων, όπου στα τριχίδια τους εμφανίζεται, μια τοξική για το ήπαρ ουσία, σε παρατεταμένη όμως επαφή μαζί της.

Ιδιότητες:

Οι Θεραπευτικές ιδιότητες του άρκτιου είναι γνωστές από την αρχαιότητα και έχουν επιβεβαιωθεί από σύγχρονες επιστημονικές έρευνες και μελέτες. Άριστο αποτοξινωτικό και μαζί με το γαϊδουράγκαθο αποτελούν τα καλύτερα βότανα για τον «καθαρισμό» του συκωτιού και γενικά για την αποβολή επικίνδυνων ουσιών από τον οργανισμό μας. Για τα καψίματα και τις πληγές οι περισσότεροι πια καταφεύγουμε στο σπαθόχορτο. Για τις δερματικές παθήσεις υπάρχουν άλλα βότανα που θεραπεύουν και σε αυτά εντάσσεται το άρκτιο. Κορυφαίο για την αντιμετώπιση εκζέματος, ψωρίασης, αλλεργίας, φαγούρας, λειχήνων, καλόγερων, ακμής, έρπη, εξανθήματα, τσιμπήματα, εγκαύματα. Με μίγμα άρκτιου, γάλλιου, μολόχας, ιππουρίδας, καλέντουλας και ομοιοπαθητική συμβολή εξαφανίσαμε το καλοκαίρι τον σταφυλόκοκκο της μικρής μας. Κινέζικη παραδοσιακή ιατρική, Διοσκουρίδης, Πλίνιος όπως και σύγχρονοι βοτανολόγοι, όπως ο David Hoffmann, του αποδίδουν και μια σειρά από άλλες ευεργετικές και θεραπευτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται για: αρθριτικά, ρευματισμούς, ισχιαλγίες, ποδάγρα, θυλακίτιδα, σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα, εντερικά, ναυτία, δυσκοιλιότητα, αιμορροΐδες. Αναφέρεται ως άριστο διουρητικό, για την αντιμετώπιση της πέτρας στα νεφρά και στη χολή, για την ουρική αρθρίτιδα, για λοιμώξεις του ουροποιητικού, για την μείωση του ουρικού οξέως, για την κυστίτιδα και την κολίτιδα. Είναι άριστο αντισηπτικό, αντιμικροβιακό, αντιμηκυτιακό, αντιφλεγμονώδες και αντιοξειδωτικό βότανο. Η κολλιτσίδα βοηθάει στα κρυολογήματα, στην ιγμορίτιδα, στη φαρυγγίτιδα και στην χρόνια βρογχίτιδα. Να μην ξεχάσω να αναφέρω τις ισχυρές αντιδιαβητικές της ιδιότητες(ειδικά οι σπόροι), καθώς και την επιρροή της στη μείωση της χοληστερίνης. Επίσης η εποχική τριχόπτωση αντιμετωπίζεται ικανοποιητικά από μια λοσιόν ή μάσκα(εκχύλιση σε έλαιο) με τα φύλλα ή τη ρίζα του άρκτιου. Υπάρχουν πολλές αναφορές ακόμη και για θεραπεία πολλών μορφών καρκίνου. Εμπειρίες δεν έχω(δόξα) και έψαξα αρκετά για να τις διασταυρώσω. Δεν πείστηκα από ημιτελή πειράματα, ούτε από προϊστορικές ινδιάνικες αναφορές. Από την άλλη δεν διαγράφω εύκολα τις πολλές η αλήθεια σχετικές αναφορές και έχω τα μάτια μου ανοιχτά. Συμπερασματικά το αρκουδοβότανο δεν πρέπει να λείπει από κανένα φυσικό φαρμακείο!

Τι προσέχουμε!

Οι θηλάζουζες και μέλουσες μανούλες πρέπει να το αποφεύγουν. Όσοι/ες λαμβάνουν διουρητικά επίσης, αφού μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση. Στους διαβητικούς που παίρνουν φάρμακα συνιστάται προσοχή, αφού μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμία. Ακόμη πρέπει να το αποφεύγουν αυτοί που παίρνουν φάρμακα για την πήξη του αίματος γιατί μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία. Τέλος η όποια υπόνοια αλλεργίας πρέπει να μας απωθεί από την χρήση του. Θυμίζω για πολλοστή φορά ότι ο κάθε οργανισμός είναι μοναδικός και έχει τις δικές του μοναδικές αντιδράσεις.

Πως το χρησιμοποιούμε

Η χρήση του δεν αποκλίνει από τις γενικές αρχές χρήσεις των βοτάνων (δείτε εδώ). Με την ρίζα βράζω, με τα φύλλα και τα άνθη εκχυλίζω σε νερό που μόλις έχει βράσει και κατέβει από την φωτιά.

Που το βρίσκουμε

Μπορεί να το συλλέξει ο καθένας και η καθεμία μόνοι τους. Υπάρχει παντού. Καλύτερα να είναι ανθισμένο, όταν πρόκειται να συλλέξετε τα άνθη, τα φύλλα και τους τρυφερούς βλαστούς. Για τις ρίζες σκάψτε από τέλη Οκτώβρη και όλο τον χειμώνα. Αν ανησυχείτε για την βιωσιμότητά του και σκέφτεστε ένα αειφορικό τρόπο συλλογής, μην προβληματίζεστε! Δεν το ξέρει ο πολύς κόσμος, αναπαράγεται διαρκώς – κάτι σαν αγριάδα ή τσουκνίδα και έχετε την ευχή των απανταχού γεωργών. Προσέχετε μόνο μην βρεθείτε σε ψεκασμένη με φυτοφάρμακα περιοχή!

Πηγές:

http://en.wikipedia.org/wiki/Arctium_lappa

http://www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Arctium+lappa

http://www.botanical.com/botanical/mgmh/b/burdoc87.html

http://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/2932?qlookup=11104&format=Full&max=25&man=&lfacet=&new=1

http://libproject.hkbu.edu.hk/was40/detail?lang=en&channelid=1288&searchword=herb_id=D00675

http://www.healthy.net/scr/bio.aspx?Id=61