Λωτός, ένα παρεξηγημένο Superfood!

Ο λωτός είναι πολυετές δέντρο με εδώδιμα φρούτα, η επιστημονική του ονομασία είναι Diospyros και ανήκει στην οικογένεια των Εβενοειδών (Ebenaceae). Το γένος περιλαμβάνει περισσότερα από 200 είδη σε όλη τη γη, ενώ στην Ελλάδα θα συναντήσουμε περίπου 20. Ο λωτός στη χώρα μας φτάνει μέχρι 7-8 μέτρα σε ύψος. Υπάρχουν όμως είδη, κυρίως στην Ασία και την Ιαπωνία, που μπορεί να φθάσουν και τα 15 μέτρα ύψος. Πατρίδα του είναι η Κίνα και η Ιαπωνία και είναι γνωστό ως μήλο της Ανατολής. Οι λωτοί που έφαγαν οι σύντροφοι του Οδυσσέα δεν έχει ξεκαθαριστεί τι ακριβώς φυτό ήταν^. σίγουρα όμως δεν ήταν λωτοί. Καλλιεργείται στα περισσότερα μέρη της γης και προτιμά ήπιους χειμώνες και δροσερά καλοκαίρια. Είναι φυλλοβόλο δέντρο, του αρέσει ο ήλιος, δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις και δεν προσβάλλεται εύκολα από ασθένειες και έντομα. Τα άνθη του είναι δίοικα. Ο καρπός του μοιάζει στο σχήμα με ντομάτα, αλλά σε πιο πορτοκαλί χρώμα όταν ωριμάζει. Με τα πρώτα κρύα, από Οκτώβριο μέχρι Δεκέμβριο, αρχίζει να μαλακώνει και να ωριμάζει και τότε είναι πολύ νόστιμος, γλυκός, ζουμερός και με ιδιαίτερη γεύση. Όταν είναι άγουρος (ακόμη και ημιώριμος) έχει στυφή και ξινή γεύση, αφού περιέχει πολλές τανίνες. Έχει παρεξηγηθεί λοιπόν επειδή αφενός δεν τρώγεται στην πλήρη ωρίμανσή του και αφετέρου επειδή υπάρχει ο μύθος για την λήθη που προκαλεί η μεγάλη κατανάλωσή του. Ο μύθος αυτός μάλλον έχει τις ρίζες του στους συντρόφους του Οδυσσέα και στην χώρα των λωτοφάγων. Όπως θα διαβάσετε και παρακάτω, οι τελευταίες έρευνες δείχνουν πως με το λωτό το μόνο που ξεχνάς είναι ο γιατρός. Είναι μια υπερτροφή (Superfood)!

Υπάρχει μια ποικιλία λωτών (Sharon) που τελευταία έχει έρθει και στην Ελλάδα, οι οποίοι τρώγονται ενώ είναι ακόμα σφιχτοί και δεν είναι στυφοί. Τα φρούτα αυτά δεν είναι τόσο αρωματικά και θρεπτικά όσο οι λωτοί.

Τι περιέχει – Συστατικά:

Πλούσιος σε βιταμίνες Α, Β (Β1,2,6), C,  ιχνοστοιχεία (κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορο, χαλκό ), β-καροτένιο, λυκοπένιο, φλαβονοειδή, τανίνες, σάκχαρα, πρωτείνες, υδατάνθρακες, φυτικές ίνες κλπ. Περιέχει αμελητέα ποσότητα σε λίπη. 

Θεραπευτικές - θρεπτικές ιδιότητες, Χρήσεις:

 Το πορτοκαλοκόκκινο  χρώμα του οφείλεται στα φλαβονοειδή. Το β-καροτένιο, η ζεαξανθίνη (καροτινοειδές), το λυκοπένιο, τα βετουλινικά οξέα, η βιταμίνη C, τα φλαβονοειδή είναι ισχυρά αντιοξειδωτικά καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες, επιβραδύνουν την πρόωρη γήρανση και έχουν αντικαρκινική δράση.  Κλινικές έρευνες διαπίστωσαν ότι τα υψηλά επίπεδα ζεαξανθίνης στο αίμα μπορούν να προστατεύσουν τον αμφιβληστροειδή από τα βλαβερά μήκη κύματος του φωτός και την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Ενισχύει το ανοσοποιητικό (ένας λωτός περιέχει το 20% της μέσης ημερήσιας ανάγκης σε βιταμίνη C)  και βελτιώνει την ποιότητα του κολλαγόνου του δέρματος.

Επειδή περιέχει φυτικές ίνες σε υψηλή περιεκτικότητα, βοηθάει στη διαδικασία της πέψης και συνίσταται κατά της δυσκοιλιότητας και των αιμοροΐδων. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Ταφτς, διευκολύνει  την απορρόφηση των υδατανθράκων και των λιπιδίων από το έντερο, συμβάλλοντας στην καλύτερη λειτουργία του πεπτικού. Το κάλιο που περιέχει βοηθά στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης στο σώμα διευρύνοντας τα αιμοφόρα αγγεία. Οι βιταμίνες της ομάδας Β έχουν ευεργετικές ιδιότητες για το νευρικό μας σύστημα. Έχει αντιβηχικές, στυπτικές, αντιφλεγμονώδεις, διουρητικές και καθαρτικές ιδιότητες. Λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε σάκχαρα, απαγορεύεται σε όσους πάσχουν από διαβήτη ή έχουν παχυσαρκία. Σέρβοι επιστήμονες δημοσίευσαν πριν 2 χρόνια μελέτη για αντιβακτηριακές και αντιμυκητιακές ιδιότητες του λωτού που προκύπτουν από εκχύλισή του σε μεθανόλη. Τα 100 γρ. φρέσκου λωτού παρέχουν μόλις 70 θερμίδες, άρα είναι ιδανικός για όσους ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή. Τα πολλά φυσικά σάκχαρα που περιέχει παρέχουν αμέσως ενέργεια, που είναι απαραίτητη ειδικά σε άτομα με αυξημένη φυσική δραστηριότητα (π.χ αθλητές). Είναι το φρούτο που έτρωγαν οι Ινδιάνοι τις κρύες μέρες του χειμώνα. Σε αρκετούς αρχαίους πολιτισμούς ονομαζόταν η τροφή των θεών. Τα αποξηραμένα φύλλα πίνονται σε τσάι και είναι μια πολύ καλή πηγή βιταμίνης C. Από τους σπόρους του λωτού φτιάχνεται ένα υποκατάστατο του καφέ. Το ξύλο από ορισμένες ποικιλίες είναι σκληρό, ανθεκτικό και χρησιμοποιείται στην κατασκευή επίπλων και μπαστουνιών. Κυρίως ως αποξηραμένο χρησιμοποιείται στην μαγειρική και την ζαχαροπλαστική. Μελέτες Κινέζων επιστημόνων βρήκαν ότι το όξινο ηλεκτρολυμένο νερό βελτιώνει αποτελεσματικά την γεύση του λωτού.

Πως τρώγεται

Ο λωτός τρώγεται όταν είναι σε πλήρη ωρίμανση. Σε αυτή την φάση είναι μαλακός και πιο κόκκινος. Τον ξεφλουδίζετε και τον τρώτε με το κουταλάκι (έχει την υφή ζελέ). Αν κοπεί ωριμασμένος είναι πολύ ευπαθής (χαλάει γρήγορα) και για αυτό κόβεται άγουρος ή ημιάγουρος. Για να ωριμάσουν οι λωτοί τους αφήνετε αρκετές μέρες σε δροσερό μπαλκόνι. Αν βιάζεστε υπάρχουν δύο πιο σύντομοι τρόποι:

·         Τοποθετείστε τους λωτούς μέσα σε πλαστική σακούλα μαζί με 2-3 μήλα. Κλείστε τη σακούλα αφήνοντας μια μικρή τρύπα για αερισμό. Μετά από 3-5 ήμερες θα έχουν ωριμάσει.

·         Δεύτερος, πιο σύντομος τρόπος. Τοποθετήστε τους στην κατάψυξη για ένα βράδυ. Στη συνέχεια τους βγάζετε και μόλις ξεπαγώσουν είναι έτοιμοι. Μειονέκτημα η απώλεια της βιταμίνης C, αφού χάνεται με την ψύξη καθώς και η υποβάθμιση της γεύσης.

Ο λωτός είναι πολύ νόστιμος και πολύ θρεπτικός όταν τρώγεται και αποξηραμένος (εξαιρετική γεύση). Αυτές τις μέρες μια παρέα φίλων ερευνούμε για να κατασκευάσουμε ένα φυσικό ηλιακό ξηραντήριο. Φέτος δεν τους προλαβαίνω, αλλά από του χρόνου που ευελπιστώ το ξηραντήριο να είναι έτοιμο, ένα μέρος της παραγωγής θα πάει για αποξήρανση.  
άλλες πηγές:

http://www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Diospyros+kaki
Duke. J. A. and Ayensu. E. S. Medicinal Plants of China 
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0926669014002866