Σπαθόλαδο Τούμπανο! Φτιάξτε το σωστά

Αν κάνετε μια αναζήτηση στο διαδίκτυο για τον τρόπο παρασκευής του σπαθόλαδου θα βρείτε μπόλικες αναφορές. Οι περισσότερες επιβεβαιώνουν την λαϊκή βοτανοθεραπευτική και παράδοση των προγόνων μας. Λένε λοιπόν ότι αρκεί μια έκθεση ανθισμένου σπαθόχορτου-λαδιού στον ήλιο για 30-40 μέρες. Καλές οι παραδοσιακές συνταγές, αλλά μερικές φορές είναι λανθασμένες όπως έχει αποδειχθεί από επιστημονικές και ιατρικές μελέτες. Πάμε λοιπόν για την σωστή διαδικασία παρασκευής του σπαθόχορτου.

Διαδικασία συλλογής:

Συλλέγουμε μόνο τα άνθη του σπαθόχορτου μετά τις πρώτες πρωϊνές ώρες, ώστε να σηκωθεί  η δροσιά και να φύγει η υγρασία. Τα άνθη τα κόβουμε προσεκτικά χωρίς (κατά το δυνατόν) να κόψουμε και μπουμπούκια. Τα μπουμπούκια είναι τα άνθη της επόμενης μέρας και δεν χρειάζεται να τα αχρηστέψουμε.

Επίσης προσέχουμε να μην πιάνουμε την γύρη από τους στήμονες του άνθους (αλλιώς κολλάει στο χέρι μας), αλλά να το κόβουμε από την βάση των πετάλων. Η γύρη είναι αυτή που περιέχει τις περισσότερες πολύτιμες ουσίες του σπαθόχορτου και δεν πρέπει να χαραμίζεται στα δάκτυλά μας. Δεν πρέπει να κόβεται βλαστούς και φύλλα, το μόνο που προσθέτεται είναι επιπλέον υγρασία στο παρασκευαζόμενο σπαθόλαδο και άρα να υποβαθμίζεται την ποιότητά του. Τα άνθη τα συλλέγουμε από επιλεγμένες περιοχές μηδενικής ρύπανσης, όχι από τις άκρες των δρόμων. Καλό είναι επίσης να μαζεύουμε τα άνθη από τα ψηλά μέρη του φυτού, ώστε να αποφύγουμε πιθανές μολύνσεις από κάτουρα ζώων.  Όσοι με παρακολουθούν διαδικτυακά ή με γνωρίζουν προσωπικά πιθανώς θα κουραστούν με το επόμενο σχόλιο μου. Θα το διαδίδω συνέχεια λοιπόν, ότι δεν πρέπει να συλλέγουμε βότανα  από την φύση, αλλά από φυσική ή βιολογική καλλιέργεια.

Ειδικά αυτοί που χρησιμοποιούν βότανα για εμπορικούς σκοπούς θα πρέπει είτε να καλλιεργήσουν, είτε να αγοράσουν από παραγωγούς. Είναι μεγάλη η ζημιά που γίνεται στη βιοποικιλότητα και την ισορροπία της φύσης από την αλόγιστη ανθρώπινη συλλογή (ακόμη και την αειφορική). Άπειρα τα παραδείγματα και ειδικά για το σπαθόχορτο που είναι το "νοσοκομείο" για πολλά άρρωστα ζώα, πουλιά και έντομα. Κόβοντας το από την φύση είναι σαν να βομβαρδίζουμε ένα νοσοκομείο. Έχω δει περιοχές με αφθονία σπαθόχορτου να γίνονται στόχος αλλόγιστων βοτανοσυλλεκτών και την επόμενη χρονιά να μην φυτρώνει ίχνος σπαθόχορτου.

Διαδικασία παρασκευής:

Χρησιμοποιείται γυάλινα σκουρόχρωμα μπουκάλια (το σπαθόχορτο είναι φωτοευαίσθητο). Τοποθετείται τα συλλεγόμενα άνθη μέσα στο μπουκάλι και μετά γεμίστε το με ελαιόλαδο. Έχει μεγάλη σημασία το ελαιόλαδο να είναι βιολογικής καλλιέργειας και χαμηλής οξύτητας (μικρότερη από 0,4). Επειδή το μείγμα θα θερμαίνεται για αρκετό διάστημα θα ανέβει η τελική οξύτητά του, οπότε ένα υψηλής οξύτητας ελαιόλαδο είναι ακατάλληλο. Η ποσότητα των άνθεων είναι επίσης ένα άλλο θολό σημείο της διαδικασίας. Την τελευταία πενταετία έχουμε κάνει πολλά πειράματα με διάφορες ποσότητες και διαφορετικές διαδικασίες. Η επιστημονικά ενδεδειγμένη ποσότητα που καταλήξαμε είναι η εξής.
Σε ένα μπουκάλι 500μλ (πχ μπύρας) βάζουμε 35 γραμμάρια νωπού άνθους. Αφού ετοιμάσουμε το μείγμα το αφήνουμε σε σκιερό μπαλκόνι, ώστε να μην το βλέπει ήλιος τις θερμές ώρες της ημέρας. Η διαδικασία της εκχύλισης του σπαθόχορτου στο ελαιόλαδο χρειάζεται ζέστη και θερμοκρασία μέχρι 40 βαθμών κελσίου. Αν το έχετε στον ήλιο, ειδικά τις θερμές καλοκαιρινές μέρες είναι σαν να τηγανίζεται το λάδι καθημερινά.

Το σκούρο μπουκάλι που είναι στον ζεστό καυτό ήλιο δεν μπορείς να το αγγίξεις, ξεπερνάει τους 60 βαθμούς τις πρώτες απογευματινές ώρες. Επομένως ένα εκτεθειμένο  στην υπερβολική ζέστη σπαθόλαδο, έχει ανεβάσει υπερβολική οξύτητα, έχει ταγγίσει και είναι ακατάλληλο για εσωτερική χρήση (π.χ. θα κάνει μεγάλη ζημιά στο στομάχι και στο έλκος). Σε μέρες που δεν είναι ζεστές το πρωί ή αργά το απόγευμα δεν είναι απαγορευτική η έκθεση στον ήλιο, αφού ανεβαίνει γρηγορότερα η θερμοκρασία που είχε το βράδυ ή αργεί να πέσει η μεσημεριανή (το πολύ μέχρι της 10:00πμ ή μετά της 7:00μμ). Συνοψίζοντας για παρασκευή ακίνδυνού, θεραπευτικού και κατάλληλου τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά σπαθόλαδου κάνουμε τα εξής: Σκουρόχρωμο μπουκάλι σε σκιερό μπαλκόνι για 20 μέρες. Δεν χρειάζεται, όπως μάθαμε από τα πειράματά μας, περισσότερος χρόνος αφού το μόνο που προκύπτει με τις περισσότερες μέρες έκθεσης είναι υποβάθμιση ποιότητας!

Διαδικασία εμφιάλωσης - συντήρησης:

Αφού περάσει το 20ημερο πρέπει να σουρώσετε το μείγμα για να πάρετε το σπαθόλαδο. Χρησιμοποιείται ειδικό πάρα πολύ ψιλό σουρωτήρι ή φαρμακευτικές γάζες ή ειδικά χάρτινα φίλτρα κλπ. Πρέπει να γίνει πολύ καλό σούρωμα, ώστε το τελικό σπαθόλαδο να είναι καθαρό από υπολείμματα και σκόνες.

Το χρώμα του πρέπει να είναι βαθύ κόκκινο, ρουμπινί, σαν του αίματος. Αν σας βγει καφεκόκκινο, δεν είναι κατάλληλο και κάτι από τα παραπάνω σας πήγε λάθος. Το βάζουμε αυστηρά σε γυάλινα μπουκάλια, απαγορεύονται τα πλαστικά! Όπως έχω ξανατονίσει λιπαρές ουσίες απαγορεύεται να εμφιαλώνονται σε πλαστικές συσκευασίες, αφού τα επικίνδυνα και τοξικά συστατικά τους (π.χ. φαλικοί εστέρες) μεταναστεύουν στην λιπαρή ουσία και στην περίπτωσή μας στο σπαθόλαδο. Μια άλλη σημαντική λεπτομέρεια. Θα πρέπει το γυάλινο μπουκάλι να είναι γεμάτο και να υπάρχει όσο το δυνατόν λιγότερος αέρας μέσα του. Αν ένα μπουκάλι είναι μισογεμάτο ο αέρας οξειδώνει το σπαθόλαδο και υποβαθμίζει την ποιότητά του. Φροντίστε λοιπόν για πάντα γεμάτα μπουκάλια! Για τις πολύτιμες ιδιότητές του θα βρείτε πληροφορίες σε παλιότερή μας ανάρτηση, εδώ. Το σπαθόλαδο (βαλσαμόλαδο) που παρασκευάζεται με τις παραπάνω συγκεκριμένες προδιαγραφές και με ελαιόλαδο της τρέχουσας χρονιάς κρατάει αναλλοίωτες τις ιδιότητές του για 18 μήνες. Αν πρόκειται να το χρησιμοποιήσετε για εσωτερική χρήση δεν πρέπει να περάσει ένας χρόνος από την ημερομηνία παρασκευής του. 
Update 06-2018: Σπαθόλαδο Τούμπανο! Vol 2