Λαδανιά – Κίστος (Cistus creticus)

Η Λαδανιά ανήκει στην οικογένεια των Cistaceae, περιλαμβάνει 7 γένη και 160 περίπου είδη, φυτά των παραμεσογείων χωρών, της περιοχής της Μαύρης θάλασσας και της Αμερικής.  Άλλα ονόματα της λαδανιάς: Κίστος - Κουνούκλα-Αλάδανος, Κρητική αγριοτριανταφυλλιά, Αγκίσαρος, Μειτζίνα. Στην Ελλάδα, αυτοφυές είναι το γένος Cistus με 5 αυτοφυή είδη. Αυτά είναι τα Cistus creticus (ή incanus ή villosus), Cistus parviflorus, Cistus monspeliensis,Cistus salviifolius και το σπάνιο Cistus laurifolius. Η λαδανιά που θα παρουσιάσω είναι αυτή με τις περισσότερες θεραπευτικές, φαρμακευτικές και καλλυντικές ιδιότητες και είναι το είδος Cistus creticus.  Την συναντάμε με μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού  κυρίως στην Κρήτη και στην Χαλκιδική, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα από τα χαμηλά παραθαλάσσια μέρη ως τα 1000 μέτρα υψόμετρο. Η λαδανιά (Cistus creticus) είναι αειθαλής, πολυετής θάμνος που μπορεί να φτάσει και τα 80 εκατοστά σε ύψος. Προτιμά καλά στραγγιζόμενα εδάφη, μπορεί να αναπτυχθεί σε θρεπτικά φτωχό έδαφος (βραχώδες ή και ελαφρά αργιλώδες), αγαπάει πολύ το φως και αντέχει σε συνθήκες ξηρασίας. Το φυτό μπορεί να ανεχθεί τη θαλάσσια έκθεση. Τα άνθη έχουν ένα φουξ χρώμα, πέντε πέταλα πλατιά που μοιάζουν σαν τσαλακωμένα και πολλούς στήμονες με κίτρινα στίγματα πλούσια σε γύρη. Είναι ερμαφρόδιτα (έχουν και αρσενικά και θηλυκά όργανα) και ανθίζουν με τις πρώτες ζεστές μέρες του Απριλίου.  Τα φύλλα του φυτού είναι αντίθετα, λογχοειδή, τριχωτά, νευρώδη στην πάνω επιφάνεια και γυρισμένα προς την βάση με χρώμα ανοιχτοπράσινο. Όλα τα μέρη του φυτού καλύπτονται από μονήρεις ή αστεροειδείς αδενώδεις τρίχες που παράγουν την κομμεορητίνη που στην Κρήτη λέγεται αλάδανος. Η μεγαλύτερη πυκνότητα αυτών των τριχών υπάρχει στα ηλικιωμένα φύλλα και τους τρυφερούς βλαστούς. Ο καρπός είναι ωοειδής κάψα, γεμάτη από κόκκινα σπέρματα και αρχίζει να ωριμάζει από τέλη Ιουνίου. Την Λαδανιά την γνώριζα από μικρός αφού στις αλάνες περιμετρικά του χωριού μου υπήρχαν αρκετές αυτοφυείς. Πιτσιρικάδες κόβαμε φύλλα και τα βάζαμε σε λάσπη για να φτιάξουμε καλύβες και αυτό που μας έκανε εντύπωση ήταν η «κόλα» και η «μαυρίλα» που γέμιζαν τα χέρια μας. Πολύ αργότερα έμαθα για την θαυματουργή ρητίνη που έχουν τα φύλλα της λαδανιάς, όταν τα μαζεύεις τις ζεστές μέρες και ώρες του καλοκαιριού.  Σήμερα και με την έρευνα που έχω κάνει σε αρκετές επιστημονικές μελέτες το θεωρώ ένα από τα κορυφαία θεραπευτικά βότανα όπως θα διαβάσετε και παρακάτω. Ας μάθουμε όμως για την χρήση της λαδανιάς από την αρχή, από τα χρόνια τα παλιά.