Ακονιζιά ή Dittrichia viscosa

H Ακονιζιά ή Dittrichia viscosa  (Διτρίχια η ιξώδης) είναι ένα ποώδες, πολυετές φυτό που συναντάται στην ευρύτερη Μεσόγειο σε ξηρές όχθες ποταμών, σε άγονα και ξηρά εδάφη, στις άκρες των δρόμων και μέχρι τα 1300 μέτρα υψόμετρο. Ανήκει στην οικογένεια Asteraceae (ή Compositae), στη  φυλή  Inuleae, στο γένος Dittrichia, στο είδος viscosa με γνωστά υποείδη τα  Dittrichia orientalis angustifolia,  Dittrichia viscosa revolute και Dittrichia viscosa viscosa. Άλλες κοινές ονομασίες: κόνυζα, νεροκόνυζα, νεροκολλησιά, ψυλλήθρα, ψυλλίστρα, χρυσόβεργα, ψιλόχορτο, κολυτσάρι, σκοτζάρι. Πολλοί την ονομάζουν και ινούλα που είναι όμως άλλο «συγγενικό» φυτό της ίδιας οικογένειας, αλλά του γένους Inula. Γνωστά είδη του γένους Inula είναι τα φυτά Inula helenium, Inula britannica, Inula japonica. Η ακονιζιά είναι αειθαλής, πολυετής θάμνος με ύψος που μπορεί να ξεπεράσει το ένα μέτρο και πλάτος ως και 80εκ. Είναι πολύ ανθεκτικό φυτό σε ακραίες κλιματικές συνθήκες. Αντέχει στον παγετό (-30° C), στην ξηρασία και στον ήλιο. Τα κλαδιά διακλαδίζονται από το έδαφος και είναι πολυάριθμα και πυκνά. Τα φύλλα του είναι πράσινα λογχοειδή οδοντωτά και κολλώδη. Τα υπέργεια όργανα του φυτού χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη αδενώδες τριχώματος. Η ακονιζιά αν την πιάσεις «κολλάει» στα χέρια και δεν μυρίζει ευχάριστα. Τα άνθη είναι κίτρινα σε ακραία κεφάλια και πολλές ταξιανθίες και ανθίζει από Αύγουστο έως μέσα Οκτωβρίου. Είναι ερμαφρόδιτα και γονιμοποιούνται με τη βοήθεια εντόμων. Η βλάστηση του φυτού ξεκινά στα τέλη Μαρτίου. Οι καρποί του μέχρι τον Οκτώβριο έχουν ωριμάσει και τον Νοέμβριο διασκορπίζονται με τον άνεμο. Φυτρώνει εύκολα από τους διασκορπισμένους σπόρους και για αυτό θεωρείται ζιζάνιο.

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ εκχυλισμάτων κ Αιθέριου ελαίου του φυτού

Φαινολικές ενώσεις: φλαβονοειδή και παράγωγα αυτών, φαινόλες (ορκινόλη κλπ), φαινολικά οξέα (καφεϊκό, κινικό κλπ) Φλαβόνες: λουτεολίνη, νεπετίνη, απιγενίνη κλπ Φλαβονόλες (κερσετίνη) και Γλυκοζίτες Φλαβονολών, Φλαβανόνες (σακουρανετίνη). Η Dittrichia viscosa είναι ιδιαίτερα πλούσια σε τερπενικές ενώσεις: μονοτερπένια, σεσκιτερπένια, σεσκιτερπενικές λακτόνες, τριτερπένια (φριεντελίνη κλπ). Ανάλογα με την μέθοδο απόσταξης κ εκχύλισης, το είδος και το τμήμα του φυτού, την προέλευση του καθώς και την μέθοδο ανάλυσης, υπάρχουν και άλλες ανιχνεύσιμες ενώσεις και στοιχεία σε μικρότερη ή και μεγαλύτερη συγκέντρωση.

Ιστορικές αναφορές-λαϊκή θεραπευτική

Στην Ελλάδα χρησιμοποιείται στη λαϊκή θεραπευτική για την αντιφλεγμονώδη και επουλωτική της δράση, καθώς και στο χρόνιο άσθμα. Παλαιότερα στα χωριά το βάζανε μέσα στα κοτέτσια και στις φωλιές για να μην πιάνουν ψείρες οι κότες. Επίσης αναφέρεται η χρήση της για τον έλεγχο της varroa στα μελίσσια. Ο Διοσκουρίδης την περιγράφει και αναφέρει τις φαρμακευτικές της ιδιότητες.  Στην Ισλαμική παραδοσιακή ιατρική οι ρίζες της ακονιζιάς χρησιμοποιούνται στο βήχα, το κρύωμα, την καταρροή, ως αποχρεμπτικό και σαν αντισηπτικό. Στην Παλαιστίνη, όλα τα μέρη του φυτού Dittrichia viscosa χρησιμοποιούνται εξωτερικά σαν αντισηπτικά, για την επούλωση πληγών, σαν αποχρεμπτικό, για τη θεραπεία της υπογονιμότητας στις γυναίκες, στις αιμορροΐδες, κατά των ρευματισμών. Στο Λίβανο την χρησιμοποιούν στους ρευματισμούς ως κατάπλασμα ή σε μπάνιο με υδρατμούς (El Beyrouthy M. 2008). Στη Νότια Ιταλία, αφέψημα των ριζών του φυτού χρησιμοποιείται στην ψωρίαση, στη θεραπεία δερματικών ερεθισμών αλλεργικής προέλευσης, ενώ τα υπέργεια τμήματα χρησιμοποιούνταν ως αιμοστατικό σε κοψίματα (Seca A.M.L. 2014). Στη Γρανάδα της Ισπανίας, χρησιμοποιείται τοπικά για θλάσεις και κατάγματα οστών, σε επούλωση πληγών και σε αναπνευστικά προβλήματα.

Θεραπευτικές ιδιότητες – επιστημονικές έρευνες, μελέτες - Φαρμακολογικές ιδιότητες.

Έχει αποδεδειγμένα αντιοξειδωτική δράση (Schinella G.R 2002). Ιn vitro επιβεβαιώθηκε η αντιφλεγμονώδη δράση του φυτού (Albano S.M. 2011) και (Abrham G. 2010).
Αντιμικροβιακή δράση: Σε μελέτη (Blanc M.-C. 2006) το αιθέριο έλαιο της ακονιζιάς εμφάνισε υψηλότερη δραστικότητα έναντι του Staphylococcus epidermis, Streptococcus foecalis και Proteus vulgaris. Μελέτη των Πανε

πιστημίων του Μπάρι, της Καρχηδόνας και της Τυνησίας σε εκχύλισμα φύλλων Dittrichia viscosa έδειξε ένα εξαιρετικό ανασταλτικό αποτέλεσμα ενάντια στα βακτηρίδια και Candida spp., καθώς και αντιμυκητιακές δραστικότητες εναντίον Malassezia spp. , M. canisκαι A. Fumigatus. Δοκιμάστηκε για τη δράση της κατά του περονόσπορου σε in vitro μελέτες αλλά και σε πραγματικές συνθήκες σε καλλιέργειες και τα αποτελέσματα που ελήφθησαν ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά για δημιουργία μυκητοκτόνων προϊόντων με βάση τα εκχυλίσματα της Dittrichia viscosa (Cohen Y. 2006). Υδατικό εκχύλισμα του Dittrichia viscosa έδειξε ανασταλτική δράση κατά του HIV-1 που προκαλείται από μολύνσεις σε κύτταρα ΜΤ-2 (Εργαστήριο Φαρμακολογίας Πανεπιστήμιο Μαδρίτης). Εκχύλισμα της Dittrichia viscosa απέδειξε την ανθελμινθική δράση της σε μολύνσεις από το νηματώδες Heterorhabditis bacteriophora (GlazerΙ. 2015). Ικανοποιητική δράση κατά του έλκους καταγράφει μελέτη που έγινε στην Ιορδανία (Alkofahi Α. 1999). Σε πειράματα με ποντίκια αποδείχθηκε η επουλωτική της δράση (Khalil Ε.A. 2007) και μάλιστα υπερτερούσε έναντι άλλων γνωστών φυτικών εκχυλισμάτων με επουλωτική δράση. Η εκτρωτική δράση (Nisreen et al., 2001) αποδείχτηκε σε πειράματα με ποντίκια. Από τα φύλλα του φυτού Dittrichia viscosa απομόνωσαν τις σεσκιτερπενικές λακτόνες και τις μελέτησαν για αντικαρκινική δράση κατά του ανθρώπινου μελανώματος. Οι λακτόνες ανέστειλαν τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων με ένα δοσοεξαρτώμενο  τρόπο (Rozenblat et al.,2008). Για την αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 με εκχύλισμα ακονιζιάς έχουν γίνει πολλές μελέτες που έδειξαν σημαντική μείωση της γλυκόζης στο αίμα. Το Τμήμα Χημείας του Πανεπιστήμιου Κρήτης σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμιο της Λειψίας και της Δρέσδης απομόνωσαν το Costic acid από το φυτό Dittrichia viscosa και κατέληξαν ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ασφαλής, χαμηλού κόστους και αποτελεσματικό μέσο για τον έλεγχο της βαρόα σε αποικίες μελισσών. Στην Ελλάδα σήμερα θεωρείται μεγάλης σημασίας μελισσοκομικό φυτό για την γύρη που δίνει στα μελίσσια τους μήνες Σεπτέμβριο, Οκτώβριο και μερικές χρονιές και Νοέμβριο. Εκχύλισμα ακονιζιάς εξολοθρεύει τις αφίδες  και δρα ως ξενιστής για άλλα έντομα που τρέφονται με τις αφίδες. Την άνοιξη θα το δοκιμάσω στο μπαξέ μου και θα ενημερώσω για το αν επέζησαν οι αφίδες, αλλά και αργότερα για την δράση σου κατά του περονόσπορου.

H Ακονιζιά είναι πιθανό να προκαλέσει συμπτώματα οξείας δερματίτιδας σε περιοχές του σώματος με τις οποίες έρχεται σε επαφή. Αλλεργιογόνα της Dittrichia viscosa περιέχονται στα φύλλα και στο αδενώδες

τρίχωμα. (Goncalo M. 1991). Όλες οι παραπάνω πληροφορίες δεν υποκαθιστούν την θεραπευτική αγωγή και η ευθύνη της χρήσης είναι αποκλειστικά του καθενός μας. Σε κάθε περίπτωση συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

Πηγές:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28684976

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28665341

Διοσκουρίδης, Περί ύλης ιατρικής

https://www.usda.gov/

https://en.wikipedia.org/wiki/Dittrichia_viscosa

προαναφερόμενες μελέτες