Άγριο σπαράγγι: Εξαιρετικό έδεσμα με μεγάλη διατροφική και θεραπευτική αξία

 

Το άγριο σπαράγγι (Asparagus Acutifolius), γνωστό και ως Φρύγανο ή Βλαστάρι, ανήκει στο βασίλειο Plantae, στην οικογένεια Λειριοειδή (Liliaceae), στο γένος Asparagus. Ήταν γνωστό στην αρχαία Αίγυπτο και στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου από το 2000 π.χ. Σήμερα έχει διαδοθεί και σε άλλες περιοχές της γης που δεν ξεπερνούν τα 1300 μέτρα σε υψόμετρο.

Χαρακτηριστικά

Τα βασικά χαρακτηριστικά του άγριου σπαραγγιού:

• Είναι πολυετές μονοκότυλο αναρριχητικό ή χαμηλό θαμνώδες φυτό με πάρα πολλά αγκάθια πράσινου χρώματος που μπορεί να φτάσει και τα δύο μέτρα.
• Είναι φυτό δίοικο, δηλαδή σε άλλα σπαράγγια εμφανίζονται τα θηλυκά άνθη και σε άλλα τα αρσενικά.
• Γονιμοποιείται από μέλισσες.
• Έχει πράσινο-κιτρινωπά άνθη και μικρούς καρπούς κόκκινου χρώματος σαν μούρα (που σχεδόν μαυρίζουν όταν ωριμάζουν).
• Ανθίζει από Ιούλιο μέχρι και Σεπτέμβριο.
• Αναπτύσσει πλούσιο, σαρκώδες ριζικό σύστημα.
• Το υπέργειο τμήμα του ξεραίνεται σε χαμηλές θερμοκρασίες και ξαναβλασταίνει όταν ανέβει η θερμοκρασία (από τέλος Χειμώνα – τέλος Άνοιξης) από τους λανθάνοντες οφθαλμούς που βρίσκονται κάτω από το έδαφος.

Που ζει

Προτιμά ασβεστολιθικά και στραγγιζόμενα εδάφη, όξινα και ουδέτερα. Μεγαλώνει σε δάση κωνοφόρων, ελαιώνες, σε μέρη με πουρνάρια. Μπορεί να αναπτυχθεί σε ημι-σκιά (δάση) αλλά και σε μέρη με φως, αντέχει στην ξηρασία. Στην Ελλάδα όσοι περπατάτε σε πευκοδάση θα έχετε σίγουρα γρατσουνιστεί από τα αγκάθια του.

Ιστορικά στοιχεία

Το σπαράγγι (ASPARAGUS OFFICINALIS ή ασπάραγος ο φαρμακευτικός) ήταν γνωστό στην αρχαία Αίγυπτο καθώς έχουν βρεθεί τοιχογραφίες στις πυραμίδες όπου πιστεύεται ότι χρονολογούνται γύρω στο 2500 π.χ. Ο Θεόφραστος με τον Διοσκουρίδη το ονόμαζαν ασφάραγο. Συνιστούσαν αφέψημα ρίζας σπαραγγιού για να βελτιωθεί η ροή των ούρων, για τα προβλήματα των νεφρών, του ίκτερου και της ισχιαλγίας. Ο Ιπποκράτης το συνιστούσε ως συλληπτικό ή ως αντιδιαρροϊκό φάρμακο.

Οι αρχαίοι Έλληνες το είχαν αφιερώσει στην θεά Αφροδίτη και το θεωρούσαν «τροφή των θεών».

Στην Μικρά Ασία ήταν γνωστό φάρμακο για τον οδοντόπονο, την καρδιοπάθεια και τους ρευματισμούς.

Στην Κινέζικη λαϊκή ιατρική κατέχει εξέχουσα θέση, ενώ χρησιμοποιούν και τις ρίζες για την θεραπεία των αιμοροϊδων. Επίσης χρησιμοποιείται και στην Αγιουβέρδα.

Τους προηγούμενους αιώνες στην Ευρώπη πολλοί φαρμακοποιοί έφτιαχνα σιρόπι για την αντιμετώπιση προβλημάτων του ουροποιητικού.

Εδωδιμότητα – συλλογή

Το άγριο σπαράγγι είναι φαγώσιμο, πολύ νόστιμο και πικάντικο, με ελαφρώς πικρή γεύση.

Συγκεκριμένα, τρώγονται τα νεαρά βλαστάρια που βγαίνουν από το έδαφος από τα μέσα Φλεβάρη μέχρι και αρχές Μαΐου. Έτσι, μπορούμε να μαζέψουμε τις τρυφερές κορυφές τους και να τις κόψουμε σε 10 με 15 εκατοστά από την κορυφή. Σημειώνεται ότι, ο οφθαλμός του νεαρού βλαστού παρουσιάζει χρωματισμό μεταξύ ροζ και ιώδους ή πορφυρού ή ακόμη και πράσινου.

Προτιμότερο είναι τα άγρια σπαράγγια να καταναλώνονται την μέρα συλλογής τους, ώστε να μην υπάρχει απώλεια θρεπτικών συστατικών. Στο ψυγείο διατηρούνται το πολύ 5 ημέρες τυλιγμένα σε υγρή πετσέτα ή τρύπια σακούλα. Στην κατάψυξη διατηρούνται για αρκετούς μήνες, αφού ζεματιστούν πρώτα.

Τρώγονται ωμά σε σαλάτα με λάδι και ξύδι, αλλά και βραστά (σε αλατόνερο) ή σοταριστά. Για να βράσουν σωστά, τα δένουμε σε ματσάκια, με τις κορυφές τους να προεξέχουν από το νερό. Επίσης γίνονται μια πεντανόστιμη ομελέτα.

Συστατικά

Τα νεαρά βλαστάρια περιέχουν:

• καροτένιο
• βιταμίνες Α, Β (φολικό οξύ , θειαμίνη (Β1)
• ριβοφλαβίνη (Β2)
• νιασίνη (Β3)
• C, E, Κ,
• μέταλλα (ασβέστιο, σίδηρο, μαγνήσιο, φώσφορο, κάλιο),
• στεροειδή
• γλυκοζίτες
• ασπαραγγίνη
• φλαβονοειδή κλπ.

Η θερμιδική αξία του προϊόντος θεωρείται χαμηλή και είναι 26 θερμίδες ανά 100g σπαραγγιού. Όταν είναι φρεσκοκομμένο περιέχει 90-95% νερό.

Θεραπευτικές ιδιότητες

Έχει διάφορες φαρμακευτικές, θεραπευτικές και διαιτητικές ιδιότητες.

Χαρακτηριστικά:

• Λόγω της περιεκτικότητάς του σε ασπαραγγίνη έχει ισχυρές διουρητικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των προβλημάτων της ουροδόχου κύστης, του προστάτη, των καθαρισμό των νεφρών, για ηπατική και νεφρική ανεπάρκεια.
• Ενδείκνυται για αναιμίες, έλλειψη μεταλλικών στοιχείων, αρθρίτιδα, ρευματισμούς, υδρωπικία, ποδάγρα, χρόνιες βρογχίτιδες, φυματίωση.
• Έχει ισχυρές αντιφλεγμονώδες ιδιότητες.
• Οι αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει εξουδετερώνουν αποτελεσματικά τις ελεύθερες ρίζες και έτσι έχει αντικαρκινική δράση.
• Επειδή περιέχει φολικό οξύ, έχει την ιδιότητα να ρυθμίζει τους παλμούς της καρδιάς.
• Χρησιμοποιείται κατά του διαβήτη, για δηλητηριάσεις και στον πονόδοντο.
• Οι υγιείς φυτικές ίνες και πρωτεΐνες του σπαραγγιού σταθεροποιούν την πέψη, φράσουν την υπερκατανάλωση τροφής, διατηρούν χαμηλά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και έτσι είναι ιδανικό για δίαιτα.
• Έχει αντιγηραντικές ιδιότητες και συμβάλλει σημαντικά στην πρόληψη της νοητικής εξασθένισης.
• Η βιταμίνη Ε προφυλάσσει από τις ελεύθερες ρίζες και είναι απαραίτητη για τη δημιουργία ερυθρών αιμοσφαιρίων και μυϊκών κυττάρων, ενώ η βιταμίνη Κ παίζει σημαντικό ρόλο στην πήξη του αίματος.
• Το φυλλικό οξύ που περιέχει σε αξιοσημείωτη ποσότητα, απαιτείται στη σύνθεση, τη διόρθωση και τη λειτουργία του DNA και του RNA.
•  Υπάρχουν επίσης αναφορές για την καταπολέμηση της αϋπνίας και των πονοκεφάλων.
• Έχουν αποδειχθεί επίσης οι αφροδισιακές του ιδιότητες.

Μελέτες – έρευνες

Στην μελέτη με PMID: 31353591 (University of Split & Zagreb – Croatia) υδατικού εκχυλίσματος άγριου σπαραγγιού κατά των καρκινικών κυττάρων T24 και A549 αποδείχτηκαν αντιπολλαπλασιαστικές και προ-αποπτωτικές δραστηριότητες.

Στην μελέτη με PMID: 17449075 (Université de Bourgogne, France) έξι νέες στεροειδείς σαπωνίνες απομονώθηκαν από τις ρίζες του A. acutifolius L., μαζί με μια γνωστή γλυκοσίδη σπιροστανόλης. Τα αποτελέσματα έδειξαν έδειξαν αντιμυκητιακή δράση έναντι των ανθρώπινων παθογόνων ζυμομυκήτων C.albicans, C. glabrata και C. tropicalis

Ελάχιστες είναι οι αναφορές για αλλεργίες (με την μορφή εξανθημάτων). Σε κάθε περίπτωση δεν συνιστάται η υπερκατανάλωση και χρειάζεται προσοχή ειδικά από άτομα που είναι ευαίσθητα σε αλλεργίες.

Πηγές: 
http://www.actaplantarum.org
http://www.pfaf.org
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0963996913002640

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/ 

Λαϊκή Βοτανική Παράδοση