Πασσιφλόρα (Passiflora incarnata)

Η πασσιφλόρα (Passiflora incarnata) είναι αγγειόσπερμα, ανήκει στην οικογένεια των Passifloraceae, στο γένος Passiflora. Στην Ελλάδα την συναντάμε με το όνομα Ρολογιά, ενώ άλλο διεθνές γνωστό όνομα της είναι το λουλούδι του πάθους (passion flower). Πολυετές φυτό, ταχείας ανάπτυξης, αναρριχώμενο  έως 7 μέτρα σε ύψος. Στον κήπο μας την πρώτη χρονιά ξεπέρασε τα 4 μέτρα σε ύψος. Τα φύλλα του είναι σκούρα πράσινα (ελαφρώς γυαλιστερά) και συνήθως τρίλοβα ή πεντάλοβα. Ο βλαστός είναι μακρύς με πολλούς έλικες. Τα άνθη του είναι ερμαφρόδιτα, μεγάλα, σπάνιας ομορφιάς και ανθίζουν το καλοκαίρι. Τα πέταλα είναι συνήθως κρεμ χρώματος, με  ροζ ή γαλάζιες αποχρώσεις με ένα μπλε μωβ στεφάνι στο κέντρο. Οι 5 στήμονες είναι κιτρινοπράσινοι και έχουν 3 καφεπράσινα στίγματα πάνω τους. Το όνομα του, λουλούδι των παθών, το πήρε από τους ιεραποστόλους που τους θύμιζε το πάθος κατά το σταύρωμα του Χριστού (το μπλε μοβ στεφάνι στην εσωτερική κορώνα του θυμίζει το αγκάθινο στεφάνι, οι 5 στήμονες τις πληγές του Χριστού και τα τρία στίγματα τα καρφιά της σταύρωσης). Παράγει πράσινους καρπούς που όταν ωριμάσουν γίνονται κίτρινοι ή πορτοκαλί. Το μέγεθός του μοιάζει με το λεμόνι, αλλά μπορεί να φθάσει σε κάποιες ποικιλίες και το σχήμα του πεπονιού. Το "φρούτο" της πασσιφλόρας στα περισσότερα είδη είναι βρώσιμο, όταν είναι ώριμο. Συγκεκριμένα τρώγονται οι καρποί που βρίσκονται στο εσωτερικό του "φρούτου" και είναι μεγάλη γκουρμεδιά! Με τους καρπούς επίσης φτιάχνονται μαρμελάδες, χυμοί, παγωτά (ως γαρνιτούρα), οινοπνευματώδη και ζελέ.  

Καλλιέργεια:

Η πασσιφλόρα είναι γηγενές φυτό της Αμερικής και υπήρξε ένα πολύ θεραπευτικό βότανο για τις φυλές των Ινδιάνων και τους Αζτέκους. Το 1800 άρχισε να γίνεται δημοφιλές και να καλλιεργείται και στην Ευρώπη. Παρότι είναι ένα τροπικό φυτό, σήμερα καλλιεργείται σχεδόν παντού στη γη εκτός από τις πολύ κρύες περιοχές και τα ψηλά υψόμετρα. Η ρίζα του αντέχει στην παγωνιά, ως και -20 βαθμούς για ηλικιωμένα φυτά. Προτιμά αμμώδη (αλλά και αργιλώδη) και ελαφρώς όξινα εδάφη. Θέλει νερό, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες και ήλιο. Καλλιεργείται σε πολλές χώρες της Αμερικής, της Αφρικής και στην Ινδία. Στο χωράφι χρησιμοποιούνται 3 τρόποι: πέργολα, τύπου κληματαριάς και τύπου Τ  πέργολα. Είναι ανθεκτικό σε μυκητιάσεις και προσελκύει μέλισσες, πεταλούδες και άλλα έντομα. Χρειάζεται κλάδεμα ανανέωσης και πρέπει να μην έχει βλαστούς κάτω του ενός μέτρου. Υπάρχουν καταγεγραμμένα πάνω από 500 είδη πασσιφλόρας. Τα πιο γνωστά είναι : incarnata, edulis, laurifolia, badea granadilla, alata, caerylea, mollissima, antioquensis κλπ. Καλλιεργείται και ως διακοσμητικό σε κήπους και αυλές.

Συστατικά:

Το φυτό περιέχει αλκαλοειδή, φλαβονοειδή, γλυκοσίδες και είναι πολύ πλούσιο σε βιταμίνη Β3 (νιασίνη).  Τα φύλλα και τα φρούτα επίσης περιέχουν  βιταμίνες Α, C, B5, μεταλλικά στοιχεία (σίδηρο, φώσφορο, ασβέστιο). Επιπλέον τα φρούτα περιέχουν υδατάνθρακες, φυτικές ίνες, πηκτίνη, κάλλιο, μαγνήσιο, Β2, Ε κλπ. Η ρίζα περιέχει δηλητηριώδη ουσία και πρέπει να αποφεύγεται η χρήση της.

Θεραπευτικές ιδιότητες – Χρήσεις:

Οι Ινδιάνοι τη χρησιμοποιούσαν για τροφή, σε δαγκώματα φιδιών, σαν απολυμαντικό και για την αντιμετώπιση της αϋπνίας, της υστερίας και της επιληψίας. Σήμερα από πολλούς μελετητές και βοτανολόγους θεωρείται ένα πολύτιμο θεραπευτικό και καταπραϋντικό βότανο. Έχει κατασταλτική επίδραση στο νευρικό σύστημα χωρίς να δημιουργεί καταθλιπτικές συνέπειες σε αυτό. Χρησιμοποιείται για θεραπεία της αϋπνίας, νευρική ένταση, άγχος, ευερεθιστότητα, υστερία, ήπια κατάθλιψη, νευραλγία, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, προ-εμμηνορροϊκή ένταση, κολπικές εκκρίσεις. Τα φύλλα και οι μίσχοι του είναι αντισπασμωδικά, στυπτικά, εφιδρωτικά, υπνωτικά, ηρεμιστικά, αγγειοδιασταλτικά. Μειώνει ελαφρώς την πίεση, διευκολύνει την αναπνοή και καταπραΰνει τον πονοκέφαλο και την ημικρανία. Η πασσιφλόρα σήμερα στη Γερμανία κυκλοφορεί επίσημα  σαν φυσικό ενισχυτικό συστατικό πολλών ηρεμιστικών και κατά της αϋπνίας.  Χρησιμοποιείται επίσης στην ομοιοπαθητική ιατρική για να αντιμετωπίσουν πόνους, αϋπνία και νευρικές ανησυχίες. Τα χρησιμοποιούμενα μέρη του φυτού είναι τα νεαρά φύλλα και οι βλαστοί. Πίνεται ως έγχυμα και σε βάμμα αλκοόλης περίπου 50^ο .  

Αντενδείξεις:

Η πασσιφλόρα είναι ένα ευρέως διαδομένο θεραπευτικό βότανο, αλλά παρόλα αυτά πρέπει να χρησιμοποιείται μετά από την συμβουλή ειδικού γιατρού ή βοτανολόγου. Δεν βρήκαμε αναφορές για σοβαρές παρενέργειες ή αλλεργίες. Επειδή περιέχει αλκαλοειδή δεν ενδείκνυται η χρήση του από μικρά παιδιά, εγκύους και θηλάζουσες μητέρες. Σε πάρα πολύ μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσει εμετό, σπασμούς ή παραισθήσεις. Επειδή είναι ένα βότανο που προκαλεί υπνηλία πρέπει να το αποφεύγουν οδηγοί και χειριστές επικίνδυνων μηχανημάτων. Επίσης, όπως τα περισσότερα βότανα, θα πρέπει να μην παίρνεται συνεχόμενα για μεγάλο διάστημα. 
Πηγές:
http://www.botanical-online.com/
http://www.pfaf.org
http://umm.edu/