Το Τεύκριο (Teucrium polium) ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Lamiaceae) και στο γένος Teucrium. Είναι πολυετής αειθαλής φρυγανώδης
θάμνος με ύψος 20-40εκ. Τα φύλλα του είναι λογχοειδή, πριονωτά, χνουδωτά με γκριζωπό «ασημένιο» χρώμα. Τα άνθη του είναι μικρά σε σφαιρικά κεφάλια με λευκό ή ανοιχτό κρεμ χρώμα (όταν ωριμάζουν) και ανθίζει από τέλη Απρίλιου ως Σεπτέμβριο. Όλα τα εναέρια μέρη του φυτού καλύπτονται με αδενώδη και μη αδενώδη τριχώματα και έχουν ένα ευχάριστο ελαφρύ άρωμα. Είναι αυτοφυές, βρίσκεται σε βραχώδεις, άγονες, αμμουδερές και ξηρές περιοχές της Μεσογείου και της εύκρατης Ασίας, από τις παράκτιες περιοχές ως και τα 1500 μέτρα υψόμετρο. Αγαπάει τον ήλιο και προτιμά ουδέτερα ή αλκαλικά εδάφη. Στην χώρα μας θα το συναντήσουμε και με άλλα ονόματα όπως: Αντωναΐδα (Κρήτη), παναγιόχορτο, αμάραντο, λαγοκοιμιθιά, λιβανόχορτο, αγαπόχορτο, αγαποβότανο, ασπρόχορτο, στομαχοβότανο, σπληνόχορτο, πόλιο.
Ιστορικά στοιχεία:
Φυτό πολύ γνωστό και χρήσιμο στην αρχαιότητα. Πρόκειται για το πόλιο του
Θεόφραστου, που αναφέρει ότι χρησιμοποιούνταν για παθήσεις της αναπνευστικής
οδού, για δερματικά προβλήματα και ότι προφύλασσε τα ρούχα από τον σκόρο. Κατά
τον Ησίοδο δινόταν για τα δαγκώματα των φιδιών. Ο Διοσκουρίδης το συνιστούσε
για πόνους στο στομάχι, κρυολόγημα και πυρετό. Ως στομαχοβότανο και για
θεραπεία της σπλήνας αναφέρεται και στον Πλίνιο. Σύμφωνα με την Ελληνική λαϊκή
παράδοση είναι το βότανο που μπορεί να προκαλέσει τον έρωτα (αγαποβότανο), πίνεται
για το ζάχαρο, τον βήχα, το έλκος στομάχου και για την μείωση της χοληστερίνης
και του πυρετού. Η κατανάλωση αυτού του φυτού είναι ευρέως διαδεδομένη και
δημοφιλής στους Βεδουίνους για αντίστοιχους θεραπευτικούς σκοπούς. Το Teucrium
polium πήρε το όνομά του από το πολιός που σημαίνει λευκός-υπόλευκος. Το
λατινικό όνομα Teucrium προέρχεται από τον Τεύκρο, βασιλιά της Τροίας που το
χρησιμοποιούσε.
Συστατικά:
Το τεύκριο περιέχει μονοτερπένια (πινένιο, μυρκένιο), σεσκιτερπένια
(β-καρυοφυλλένιο που είναι η κυρίαρχη ουσία του αιθέριου ελαίου του), διτερπένια,
φαινολικές ενώσεις (τανίνες, κουμαρίνες, καφεϊκό οξύ, τυροσόλη, φερρουλικό οξύ
κλπ), φλαβονοειδή (απιγενίνη, κιρσιλιόλη, ρουτίνη, κιρσιμαριτίνη κλπ)
Μελέτες-ιδιότητες-χρήσεις:
Το εκχύλισμα Τεύκριου σε αιθανόλη έχει αντιβακτηριδιακές ιδιότητες και
αντιπυρετική δράση (Autore et al. 1984). Επίσης έχει ισχυρή αντιφλεγμονώδη
δράση (Τariq et al. 1989). Το υδατικό
εκχύλισμα των φύλλων ρίχνει την πίεση (Suleiman et al. 1988). Σε πείραμα με
διαβητικά ποντίκια διαπιστώθηκε ότι το υδατικό εκχύλισμα τεύκριου θεραπεύει την
διαβητική υπεραλγησία (Baluchnejadmojarad et al. 2005). Η σημαντική
υπογλυκαιμική του δράση καθώς και η αύξηση της ινσουλίνης στο αίμα αποδείχτηκε
από πειράματα των Esmaeili & Yazdanparast το 2004. Τα τελευταία χρόνια έγιναν αρκετές μελέτες που απέδειξαν την
αντικαρκινική δράση του Τεύκριου (αιθανολικό εκχύλισμα Nematollaxi-Maxani et al. 2007), (υδατικό εκχύλισμα Kandouz et al. 2009). Σε άλλη μελέτη αποδείχθηκε η σημαντική μείωση της χοληστερόλης και
των τριγλυκεριδίων (Rasekh et al. 2001). Άλλοι
μελετητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το τεύκριο έχει σημαντική αντιμικροβιακή
δράση σε συγκεκριμένα βακτήρια όπως εντεροβακτήρια, βάκιλος δυσεντερίας,
σταφυλόκοκκος, βάκιλος Friendlander, proteus, (Darabpour et al. 2010). Σε άλλες
2 έρευνες έχει αποδειχτεί η υψηλή αντιοξειδωτική δράση του τεύκριου (Couladis et
al. 2003 και Proestos et.al. 2004). Το T. polium παραδοσιακά έχει
χρησιμοποιηθεί για διάφορες ασθένειες όπως: ο διαβήτης, ρευματολογικές
παθήσεις, φλεγμονές, πυρετός, κρυολόγημα, διάρροια (αφέψημα), πληγές (εξωτερική
χρήση), εμμηνόπαυση, καταπραϋντικό, κυστίτιδα (ρίζες και σπόροι),
γαστρεντερικές διαταραχές, κολικούς, πόνο στο στομάχι. Είναι πολύ καλό
μελισσοτροφικό φυτό. Παράγει αιθέριο έλαιο με απόδοση γύρω στο 1% επί ξηρής
δρόγης, που συλλέγεται την περίοδο της πλήρους ανθοφορίας (άνθη και φύλλα
μαζί).
Κίνδυνοι-τοξικότητα:
Η υπερκατανάλωση του Teucrium polium μπορεί να προκαλέσει οξεία χολοστατική
ηπατίτιδα. Έχουν αναφερθεί τουλάχιστον 11 τέτοιες περιπτώσεις στην Ελλάδα από
υπερκατανάλωση τεύκριου (βλ. Savvidou et al. 2006, Eur J Gastroenterol Hepatol
2007, 19: 511). Τα φυτικά φάρμακα δεν είναι ακίνδυνα και έχουν αναφερθεί πολλές
περιπτώσεις νεφροτοξικότητας, τοξικότητας ήπατος ή άλλων επιπλοκών.
Χρησιμοποιείτε τα βότανα μόνο μετά από οδηγία κάποιου ειδικού ή συμβουλευτείτε
το γιατρό σας.
Πηγές:
Διοσκουρίδης, Περί ύλης ιατρικής
Μεταπτυχιακή Διατριβή Ε. Μαυροιδή 2011
www.praf.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου