Μουσείο Υγείας Ανδριανούπολης

Κάθε χρόνο τις μέρες των Χριστουγέννων επιλέγουμε να επισκεφθούμε μια Βαλκανική πόλη. Φέτος επιλέξαμε την Ανδριανούπολη που βρίσκεται 12 χιλιόμετρα από τα Ελληνοτουρκικά σύνορα, απέναντι από την Ορεστιάδα. Πόλη με μεγάλη ιστορία, έζησε πολλούς πολέμους και ήταν η πρωτεύουσα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας πριν την Κωνσταντινούπολη. Υπάρχουν πολλά αξιοθέατα να επισκεφθεί κανείς, τα τζαμιά (ειδικά το Selimiye), τα χαμάμ, οι κλειστές αγορές, μπορεί να θαυμάσει το ιστορικό κέντρο και να κάνει βόλτες στα ποτάμια, να γευτεί την τοπική κουζίνα (τζιγιέρ και ντονέρ) κλπ. Αυτό που δεν πρέπει να χάσει όμως κανείς επισκέπτης της πόλης είναι το Μουσείο Υγείας. Πρόκειται για το νοσοκομείο του 15^ου αιώνα που χτίστηκε το 1488 στην εποχή του Σουλτάνου Βαγιαζήτ του Β’. Αρχιτέκτονας του συγκροτήματος ήταν ο Χαϊρεττίν και το έφτιαξε σε διάστημα μόλις 4 ετών, (μεταξύ 1484 και 1488) κάτι που αποτελεί ένδειξη της οικονομικής και τεχνικής δύναμης της οθωμανικής αυτοκρατορίας τον καιρό εκείνο. Το όλο συγκρότημα περιελάμβανε νοσοκομείο, ιατρική σχολή, τζαμί, φτωχοκομείο, δημοτικό σχολείο, ωδείο, κλπ βοηθητικά κτίρια. Το 1997 θα μετατραπεί σε Μουσείο Υγείας με πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Θράκης και το 2004 θα του απονεμηθεί το πρώτο Ευρωπαϊκό Βραβείο Μουσείων ανάμεσα σε 60 μουσεία 48 χωρών. Σήμερα είναι επισκέψιμες περίπου 40 αίθουσες και σε κάθε μία από αυτές υπάρχουν αναπαραστάσεις με κέρινα ομοιώματα όλων των φάσεων της θεραπείας, καθώς και της διδασκαλίας.
Τα κέρινα ομοιώματα αποδίδουν με μεγάλη φυσικότητα τα αισθήματα και τις εκφράσεις των ασθενών και των γιατρών ή των μαθητών και των δασκάλων, είναι πραγματικά έργα τέχνης. Σε όλους του χώρους του μουσείου ακούγεται μουσική υπόκρουση (μακάμια από βυζαντινούς αλλά και αραβικούς ήχους), ενώ ευχάριστες μυρωδιές από αρωματικά και αιθέρια έλαια  αναβλύζουν σε κάθε γωνιά του. Θα δείτε παλιά φιαλίδια για φάρμακα και ανθόνερα, εργαλεία ιατρικής, γκραβούρες, μέθοδοι ιατρικής και πληροφορίες σε δύο γλώσσες, Τουρκικά και Αγγλικά. Οι Οθωμανοί γιατροί χρησιμοποιούσαν φυτικές, ζωϊκές (κυρίως από την στάχτη καμένων οστράκων) και ανόργανες ουσίες για να φτιάξουν τα φάρμακά τους.

Κύρια πηγή τους ήταν το βιβλίο του Διοσκουρίδη που αναφέρει θεραπευτικές χρήσεις 500 φυτών και είχε μεταφραστεί από τον 9^ο αιώνα στα Αραβικά με τον τίτλο Kitab al-basba’isb. Δεσπόζουσα θέση είχαν

το τριαντάφυλλο, ο βασιλικός, η μαντζουράνα, η μέντα, η αχίλλεια, η τσουκνίδα, το γιασεμί, η αλκάνα, ο φλόμος, το κουκουνάρι, η σόγια, η αμυγδαλιά, η φουντουκιά κλπ. Ειδικά το τριαντάφυλλο το χαρακτήριζαν τον βασιλιά των λουλουδιών

(light of all trees, the emperor of all flowers). Επίσης θεράπευαν με δηλητήριο μέλισσας, με σκουλήκια, αράχνες, κατσαρίδες, κέλυφος χελώνας, καβούρια, στρείδια, μυαλό κουκουβάγιας, αίμα ζώων ακόμα και με κόπρανα ή κάτουρα ζώων.  Χρησιμοποιούσαν επίσης φύλλα χρυσού και ασημιού, οξείδια του χαλκού και του σιδήρου, θείο, λευκό μόλυβδο, αλάτι κλπ μεταλλικά στοιχεία. Είχαν καζάνια για αποστάξεις και έπαιρναν αιθέρια έλαια και ανθόνερα, έφτιαχναν φαρμακευτικά έλαια, φάρμακα σε σκόνη, σιρόπια και πολλά άλλα μαντζούνια. Για κάθε ασθένεια υπήρχε διαφορετική αίθουσα και όλοι οι ασθενείς θεραπεύονταν παράλληλα και με τους ήχους της μουσικής, αλλά και του νερού. Στο κέντρο του συγκροτήματος υπάρχει η αίθουσα των μουσικών και μπροστά τους ένα σιντριβάνι. Η ορχήστρα αποτελούνταν από 10 μουσικούς (ο καθένας με το όργανό του) και μπορούσε να ακουστεί σε κάθε γωνιά του κτιρίου χωρίς αντήχηση.

Έπαιζαν μουσικές για κάθε είδους αρρώστια π.χ. ήχος ουσάκ-α για την καρδιά και το συκώτι, ήχος Νεβά για να θεραπεύει τις γυναικολογικές ασθένειες, ήχος Μπουσελίκ (νότα σι) για τους πόνους της πλάτης, ήχος Ισπαχάν που βοηθά στην μνήμη και δημιουργεί πνευματική εγρήγορση, κλπ. Υπήρχαν και χώροι για την παρασκευή φαγητού  και χώροι που απολυμαίνονταν ρούχα και ιατρικά εργαλεία. Η όλη θεραπεία παρέχονταν δωρεάν και δωρεάν παρέχονταν φάρμακα και σε όποιον κάτοικο της πόλης τα χρειαζόταν. Φυσικά υπήρχε και ένα τζαμί ώστε να προσεύχονται οι άρρωστοι άνθρωποι. Το σχολείο, το ωδείο, το χαμάμ και άλλα βοηθητικά κτίρια δεν σώζονται σήμερα.

Αν περάσετε από την Ανδριανούπολη προτείνουμε να επισκεφθείτε το Μουσείο Υγείας, είναι μοναδικό και σίγουρα θα ενθουσιαστείτε. Η είσοδος είναι 5 ευρώ/άτομο και για τα παιδιά είναι δωρεάν.