Ακονιζιά ή Dittrichia viscosa

H Ακονιζιά ή Dittrichia viscosa  (Διτρίχια η ιξώδης) είναι ένα ποώδες, πολυετές φυτό που συναντάται στην ευρύτερη Μεσόγειο σε ξηρές όχθες ποταμών, σε άγονα και ξηρά εδάφη, στις άκρες των δρόμων και μέχρι τα 1300 μέτρα υψόμετρο. Ανήκει στην οικογένεια Asteraceae (ή Compositae), στη  φυλή  Inuleae, στο γένος Dittrichia, στο είδος viscosa με γνωστά υποείδη τα  Dittrichia orientalis angustifolia,  Dittrichia viscosa revolute και Dittrichia viscosa viscosa. Άλλες κοινές ονομασίες: κόνυζα, νεροκόνυζα, νεροκολλησιά, ψυλλήθρα, ψυλλίστρα, χρυσόβεργα, ψιλόχορτο, κολυτσάρι, σκοτζάρι. Πολλοί την ονομάζουν και ινούλα που είναι όμως άλλο «συγγενικό» φυτό της ίδιας οικογένειας, αλλά του γένους Inula. Γνωστά είδη του γένους Inula είναι τα φυτά Inula helenium, Inula britannica, Inula japonica. Η ακονιζιά είναι αειθαλής, πολυετής θάμνος με ύψος που μπορεί να ξεπεράσει το ένα μέτρο και πλάτος ως και 80εκ. Είναι πολύ ανθεκτικό φυτό σε ακραίες κλιματικές συνθήκες. Αντέχει στον παγετό (-30° C), στην ξηρασία και στον ήλιο. Τα κλαδιά διακλαδίζονται από το έδαφος και είναι πολυάριθμα και πυκνά. Τα φύλλα του είναι πράσινα λογχοειδή οδοντωτά και κολλώδη. Τα υπέργεια όργανα του φυτού χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη αδενώδες τριχώματος. Η ακονιζιά αν την πιάσεις «κολλάει» στα χέρια και δεν μυρίζει ευχάριστα. Τα άνθη είναι κίτρινα σε ακραία κεφάλια και πολλές ταξιανθίες και ανθίζει από Αύγουστο έως μέσα Οκτωβρίου. Είναι ερμαφρόδιτα και γονιμοποιούνται με τη βοήθεια εντόμων. Η βλάστηση του φυτού ξεκινά στα τέλη Μαρτίου. Οι καρποί του μέχρι τον Οκτώβριο έχουν ωριμάσει και τον Νοέμβριο διασκορπίζονται με τον άνεμο. Φυτρώνει εύκολα από τους διασκορπισμένους σπόρους και για αυτό θεωρείται ζιζάνιο.

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ εκχυλισμάτων κ Αιθέριου ελαίου του φυτού

Φαινολικές ενώσεις: φλαβονοειδή και παράγωγα αυτών, φαινόλες (ορκινόλη κλπ), φαινολικά οξέα (καφεϊκό, κινικό κλπ) Φλαβόνες: λουτεολίνη, νεπετίνη, απιγενίνη κλπ Φλαβονόλες (κερσετίνη) και Γλυκοζίτες Φλαβονολών, Φλαβανόνες (σακουρανετίνη). Η Dittrichia viscosa είναι ιδιαίτερα πλούσια σε τερπενικές ενώσεις: μονοτερπένια, σεσκιτερπένια, σεσκιτερπενικές λακτόνες, τριτερπένια (φριεντελίνη κλπ). Ανάλογα με την μέθοδο απόσταξης κ εκχύλισης, το είδος και το τμήμα του φυτού, την προέλευση του καθώς και την μέθοδο ανάλυσης, υπάρχουν και άλλες ανιχνεύσιμες ενώσεις και στοιχεία σε μικρότερη ή και μεγαλύτερη συγκέντρωση.

Ιστορικές αναφορές-λαϊκή θεραπευτική

Στην Ελλάδα χρησιμοποιείται στη λαϊκή θεραπευτική για την αντιφλεγμονώδη και επουλωτική της δράση, καθώς και στο χρόνιο άσθμα. Παλαιότερα στα χωριά το βάζανε μέσα στα κοτέτσια και στις φωλιές για να μην πιάνουν ψείρες οι κότες. Επίσης αναφέρεται η χρήση της για τον έλεγχο της varroa στα μελίσσια. Ο Διοσκουρίδης την περιγράφει και αναφέρει τις φαρμακευτικές της ιδιότητες.  Στην Ισλαμική παραδοσιακή ιατρική οι ρίζες της ακονιζιάς χρησιμοποιούνται στο βήχα, το κρύωμα, την καταρροή, ως αποχρεμπτικό και σαν αντισηπτικό. Στην Παλαιστίνη, όλα τα μέρη του φυτού Dittrichia viscosa χρησιμοποιούνται εξωτερικά σαν αντισηπτικά, για την επούλωση πληγών, σαν αποχρεμπτικό, για τη θεραπεία της υπογονιμότητας στις γυναίκες, στις αιμορροΐδες, κατά των ρευματισμών. Στο Λίβανο την χρησιμοποιούν στους ρευματισμούς ως κατάπλασμα ή σε μπάνιο με υδρατμούς (El Beyrouthy M. 2008). Στη Νότια Ιταλία, αφέψημα των ριζών του φυτού χρησιμοποιείται στην ψωρίαση, στη θεραπεία δερματικών ερεθισμών αλλεργικής προέλευσης, ενώ τα υπέργεια τμήματα χρησιμοποιούνταν ως αιμοστατικό σε κοψίματα (Seca A.M.L. 2014). Στη Γρανάδα της Ισπανίας, χρησιμοποιείται τοπικά για θλάσεις και κατάγματα οστών, σε επούλωση πληγών και σε αναπνευστικά προβλήματα.

Θεραπευτικές ιδιότητες – επιστημονικές έρευνες, μελέτες - Φαρμακολογικές ιδιότητες.

Έχει αποδεδειγμένα αντιοξειδωτική δράση (Schinella G.R 2002). Ιn vitro επιβεβαιώθηκε η αντιφλεγμονώδη δράση του φυτού (Albano S.M. 2011) και (Abrham G. 2010).

ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ-Οικογιορτή στη ΒΙΟΜΕ 14 με 16/12/18

ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ
Γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας Θεσσαλονίκης - ΒΙΟ.ΜΕ. – ΣΚΟΥΡΙΕΣ

Στο πλαίσιο του δεκαημέρου δράσεων για την καταστολή των αγωνιστών της ΒΙΟΜΕ και της Χαλκιδικής διοργανώνεται γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας. Η Οικογιορτή θα πραγματοποιηθεί σε κλειστό χώρο μέσα στο εργοστάσιο της ΒΙΟΜΕ το τριήμερο 14 με 16/12/2018. Ο Βοτανόκηπος θα είναι εκεί. Ανοικτά από 12:00 πρωί ως αργά το βράδυ και τις 3 μέρες, είσοδος ελεύθερη. 

Φυτώριο βοτάνων

Στα τέλη του Οκτώβρη φτιάχνουμε παραδοσιακά κάθε χρόνο φυτώριο βοτάνων, με μοσχεύματα από μητρικά φυτά που καλλιεργούμε στην αυλή μας και στο χωράφι μας.

Σκοπός είναι να διαθέτουμε καινούρια φυτά την Άνοιξη, για να αντικαταστήσουμε πιθανές απώλειες του χειμώνα, για να βάλουμε σε γλάστρες του σπιτιού αυτά που χρειαζόμαστε για προσωπική χρήση και για να χαρίσουμε στους φίλους και τις φίλες μας.

Δε θα μπω σε λεπτομέρειες για το μείγμα του χώματος και τον τρόπο που επιλέγουμε τα φυτά και τα μοσχεύματα γιατί όλα αυτά έχουν αναφερθεί αναλυτικά σε παλιότερες σχετικές αναρτήσεις.

Η παρούσα ανάρτηση αποσκοπεί πιο πολύ να αναδείξει την επιλογή μας των τελευταίων χρόνων για μείωση και επαναχρησιμοποίηση των πλαστικών συσκευασιών...

Ως γνωστό, η ανακύκλωση των συσκευασιών είναι απαραίτητη αλλά δεν είναι πανάκεια από μόνη της, ούτε έχει πολύ νόημα αν δεν αποτελεί το τελευταίο στάδιο της αλυσίδας reduce - reuse - recycle...

Έτσι φέτος, όπως και τα τα προηγούμενα τελευταία χρόνια, όλα τα ποτήρια από τους καφέδες που ήπιαμε το καλοκαίρι, έγιναν γλαστράκια για το φυτώριο των βοτάνων!

Χρειάζεται μόνο προσοχή για το καλό και επαρκές τρύπημα του πάτου ώστε να στραγγίζει το νερό κατά το πότισμα και να μην έχουμε φαινόμενα σηψιρριζίας..

Κυνόροδο (καρποί άγριου τριαντάφυλλου) - Rosa canina

Πριν 3 χρόνια είχαμε φυτέψει με μοσχεύματα άγριες τριανταφυλιές (Rosa canina) περιμετρικά του χωραφιού μας. Σήμερα έχουν αναπτυχθεί περίπου οι μισές, από τις 20 αρχικά που είχαμε φυτέψει. Φέτος τους βοήθησε ο καιρός και είναι ουσιαστικά η πρώτη χρονιά που δίνουν πολύ καλή παραγωγή. Οι πολλές βροχές του Μάιου και του Ιουνίου βοήθησαν να μεγαλώσει πολύ ο καρπός. Η ξηρασία του Ιουλίου ωρίμασε πρώιμα τους καρπούς και η πρώτη συλλογή έγινε αρχές Αυγούστου. Χθες μαζέψαμε την περισσότερη παραγωγή και έμειναν λίγοι καρποί για έναν τρίτο και τελευταίο γύρο. Υπολογίζουμε ότι συνολικά θα έχουμε 7 κιλά καρπούς άγριου τριαντάφυλλου και θα είμαστε αυτάρκεις.

Ο καρπός άγριου τριαντάφυλλου είναι από τις καλύτερες πηγές βιταμίνης C. Τρώγεται και ωμός όταν κοκκινίσει και έτσι παίρνουμε όλη την βιταμίνη C. Στο τσάι αποξηραμένων καρπών (έγχυμα), αν θέλουμε να πάρουμε όλη την C, δεν πρέπει να το ζεστάνουμε πολύ (60 το πολύ 65⁰ κελσίου), αφού η υψηλή θερμοκρασία καταστρέφει την C. Άλλες παραδοσιακές χρήσεις του κυνόροδου:

• Έχει αναγεννητικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται για τη φροντίδα της επιδερμίδας
• Το τσάι (εκχύλισμα) των καρπών του αγριοτριαντάφυλλου έχει στυπτικές ιδιότητες,  διαλύει τα αέρια του στομάχου, βοηθά στην καταπολέμηση της διάρροιας και των κολικών του εντέρου.
• Είναι διουρητικό και καθαρτικό-αποτοξινωτικό, δεν ερεθίζει τα νεφρά και πίνεται ως έκχυμα για πέτρα ή άμμο στα νεφρά, βοηθά στις παθήσεις της ουροδόχου κύστης.
• Πίνεται σε περιπτώσεις ατονίας και εξάντλησης, είναι τονωτικό.
• Πολύ καλό αντισηπτικό ακόμη και για μολύνσεις και ερεθισμούς των ματιών.
• Προτείνεται για σκορβούτο
• Βοηθάει την άμυνα του οργανισμού, στις λοιμώξεις και ιδιαίτερα σε κρυολογήματα και γρίπη.
• Ο σπόρος είναι μια καλή πηγή βιταμίνης Ε, μπορεί να αλεσθεί και να αναμιχθεί με αλεύρι ή να προστεθεί σε άλλα τρόφιμα ως συμπλήρωμα.
• το έκχυμα (τσάι) των καρπών του φυτού βελτιώνει την καρδιαγγειακή λειτουργία καθώς διαστέλλει τα αγγεία, διεγείρει την αιμοποίηση και μειώνει την αρτηριακή πίεση.
• Τελευταία εξετάζεται ως τρόφιμο που είναι σε θέση να μειώσει τη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου και επίσης ως μέσο παύσης ή αναστροφής της ανάπτυξης καρκίνων.
• Από τον ώριμο κόκκινο καρπό γίνεται εξαιρετική μαρμελάδα, την φτιάξαμε!

Οι παραπάνω πληροφορίες δεν αποτελούν προτροπή για ιατρική και θεραπευτική χρήση. Η ευθύνη της χρήσης είναι αποκλειστικά του καθενός μας και σε κάθε περίπτωση συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

http://www.mediafire.com

Πλήρης οδηγός φαρμακευτικών βοτάνων, της Penelope Ody (1993)

http://www.openbook.gr/egxeiridio-votanikis/

www.praf.org

προσωπικές εμπειρίες

Σπαθόλαδο Τούμπανο! Vol 2

Σε παλιότερη ανάρτησή μου είχα αναφερθεί στα "μυστικά" της σωστής παρασκευής Σπαθόλαδου. (δείτε εδώ). Σήμερα προσθέτω μια επίσης σημαντική λεπτομέρεια, που ξανασυνάντησα φέτος μετά από 5 χρόνια όταν ένας φίλος με ρώτησε γιατί δεν κοκκινίζει το σπαθόλαδό του. Όταν έχει βρέξει η συλλογή των άνθεων σπαθόχορτου δεν πρέπει να γίνεται την επόμενη μέρα. Πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 4-5 μέρες, ώστε να φύγει η υγρασία από το έδαφος και το φυτό να ζοριστεί. Οι δραστικές ουσίες (υπερικίνη κλπ) υπάρχουν σε ικανές περιεκτικότητες μόνο όταν το φυτό βρίσκεται σε συνθήκες έλλειψης υγρασίας. Αν συλλέξετε μετά από βροχή, θα δείτε ότι ακόμη και διπλάσια ποσότητα άνθεων σπαθόχορτου να βάλεται το τελικό σπαθόλαδο δεν θα κοκκινίσει και θα έχει ένα "καφετί" χρώμα. Θυμίζουμε ότι έτσι και αλλιώς η συλλογή άνθεων σπαθόχορτου πρέπει να γίνεται στις θερμές -μεσημεριανές ώρες της ημέρας για τον ίδιο λόγο.
Γενικά αυτό ισχύει σε όλα τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά. Οι δραστικές ουσίες που είναι κυρίως φαινόλες (και όχι μόνο) βρίσκονται σε ικανές περιεκτικότητες όταν τα φυτά είναι ζορισμένα (όχι μετά από βροχή ή πότισμα και μόνο τις ζεστές ώρες της ημέρας) και υπάρχουν ακριβώς για να μην ξεραθούν τα ζορισμένα φυτά.
 

7η Γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας Θεσσαλονίκης 01/06-03/06/2018, πάρκο Ανθοκομικής (απέναντι ΕΡΤ3)-Θεσσαλονίκη

Ο Βοτανόκηπος θα είναι εκεί.

Απόσταξη φασκόμηλου 2018

Το φασκόμηλο που συλλέξαμε φέτος, το ξηράναμε και μαζί με αποξηραμένα φύλλα από το προηγούμενο καλοκαίρι (συλλογή Αυγούστου-Σεπτεμβρίου 2017) το πήγαμε για απόσταξη σε επαγγελματικό αποστακτήρα ατμού. Είχαμε παρατηρήσει από πειράματα προηγούμενων ετών ότι αιθέριο έλαιο περιέχουν τα άνθη του φασκόμηλου που συλλέγονται τον Απρίλιο καθώς και τα αποξηραμένα φύλλα του προηγούμενου καλοκαιριού. Φέτος κάναμε συνεργατική απόσταξη με ένα φίλο παραγωγό, ώστε να γεμίσουμε το καζάνι των 2,5 κυβικών. Για να γίνει σωστή απόσταξη η ξηρή δρόγη πρέπει να είναι πατημένη καλά και το καζάνι γεμάτο. Οι ποικιλίες ήταν 3, δύο salvia officinalis (μια με άσπρο και μια με μωβ λουλούδι) και μία salvia triloba με το εξαιρετικό και πλούσιο άρωμα. Με την απόδοση μείναμε ευχαριστημένοι αφού πλησιάσαμε το 1% σε ξηρή δρόγη (για την ακρίβεια 0,93%). Θα δούμε και με την ανάλυση στη συνέχεια την ποιότητα του αιθέριου ελαίου, αλλά αν κρίνουμε από τις προηγούμενες χρονιές θα είναι εξαιρετική. Μαζί με το αιθέριο έλαιο πήραμε και αρκετά κιλά από το πρώτο ανθόνερο που σκεφτόμαστε να το δοκιμάσουμε και σε φυτοπροστασία (εκτός από τις πολλές άλλες χρήσεις που έχει).

Ανοιξιάτικες εργασίες

Η καλοκαιρία του Απριλίου βοήθησε την ανάπτυξη και την πρόωρη άνθηση του
φασκόμηλου, του θυμαριού, του κράταιγου και άλλων βοτάνων ακόμη και της
αχιλλέας. Τα φασκόμηλα της αυλής μας φέτος γιγάντωσαν, έσπασαν το περσινό τους
ρεκόρ και κάποια έχουν διάμετρο 2 μέτρα (μετρημένα). Στο χωράφι επίσης θέριεψαν
και τα ψαλίδια πήραν φωτιά στα χέρια των φίλων μας που ήρθαν να βοηθήσουν στην
συλλογή. Το φασκόμηλο που συλλέγεται αυτή την εποχή (ανθισμένα κλαδιά και φύλλα)
θα πάει όλο για απόσταξη και ήδη το ερχόμενο Σάββατο μας περιμένει το καζάνι του
αποστακτηρίου. Τα νέα φύλλα φασκόμηλου που θα βγουν μετά την συλλογή είναι αυτά
που θα συλλέξουμε από μέσα Ιουλίου και προορίζονται για ροφήματα. Τα θυμάρια μας
επίσης είναι σε πολύ παραγωγική χρονιά με το λεμονοθύμαρο να είναι και φέτος
πρώτο στην ανθοφορία. Τα φύλλα του μελισσόχορτου πρέπει να συλλέγονται πριν την
ανθοφορία. Κόβουμε τους βλαστούς του αυτή την εποχή και μαζεύουμε τα μεγάλα
φύλλα, αυτοί ξανααναπτύσσονται με νέα φύλλα που τα ξανακόβουμε και ουσιαστικά
δεν το αφήνουμε να ανθίσει. Το μελισσόχορτο βέβαια είναι πολύ δύσκολο στην
αποξήρανση, αφού «μαυρίζει» εύκολα. Χρειάζεται προσοχή ώστε να είναι απλωμένο,
να υπάρχει αερισμός στον χώρο ξήρανσης, ελάχιστη υγρασία και καθόλου έκθεση σε
ήλιο. Την ίδια ακριβώς ευαισθησία έχουν το χαμομήλι, τα φύλλα του δυόσμου, του
βασιλικού και της μέντας που επίσης αρχίσαμε να συλλέγουμε. Τις επόμενες μέρες θα
είναι ανθισμένο το τσάι μας και η πρώιμη ποικιλία sideritis raiseri (τσάι Παρνασσού),
ενώ ήδη μαζέψαμε τα πρώτα άνθη σπαθόχορτου. Το φυσικό ξηραντήριό μας ήδη
γέμισε και αρχίσαμε να το αδειάζουμε αποθηκεύοντας την προηγούμενη συγκομιδή
που αποξηράθηκε, όπως: ταραξάκο, φουμάρια, γάλλιο, πεντάνευρο, στελάρια,
τσουκνίδα, ρίζες αγριάδας, λάπατου, μολόχας. Παράλληλα με τις εργασίες συγκομιδής
και αποξήρανσης ασχολούμαστε και με το ξεχορτάριασμα των ανεπιθύμητων
αγριόχορτων-ζιζανίων. Οι βροχές του Μαρτίου είχαν ευνοήσει πολύ την ανάπτυξή τους
και τώρα μας ταλαιπωρούν, αλλά δεν γίνεται να μεγαλώνουν μόνο τα βότανα και τα
ζιζάνια να κοιμούνται. Η φυσική καλλιέργεια απαιτεί κόπο και ιδρώτα!

 

Μουσείο Υγείας Ανδριανούπολης

Κάθε χρόνο τις μέρες των Χριστουγέννων επιλέγουμε να επισκεφθούμε μια Βαλκανική πόλη. Φέτος επιλέξαμε την Ανδριανούπολη που βρίσκεται 12 χιλιόμετρα από τα Ελληνοτουρκικά σύνορα, απέναντι από την Ορεστιάδα. Πόλη με μεγάλη ιστορία, έζησε πολλούς πολέμους και ήταν η πρωτεύουσα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας πριν την Κωνσταντινούπολη. Υπάρχουν πολλά αξιοθέατα να επισκεφθεί κανείς, τα τζαμιά (ειδικά το Selimiye), τα χαμάμ, οι κλειστές αγορές, μπορεί να θαυμάσει το ιστορικό κέντρο και να κάνει βόλτες στα ποτάμια, να γευτεί την τοπική κουζίνα (τζιγιέρ και ντονέρ) κλπ. Αυτό που δεν πρέπει να χάσει όμως κανείς επισκέπτης της πόλης είναι το Μουσείο Υγείας. Πρόκειται για το νοσοκομείο του 15^ου αιώνα που χτίστηκε το 1488 στην εποχή του Σουλτάνου Βαγιαζήτ του Β’. Αρχιτέκτονας του συγκροτήματος ήταν ο Χαϊρεττίν και το έφτιαξε σε διάστημα μόλις 4 ετών, (μεταξύ 1484 και 1488) κάτι που αποτελεί ένδειξη της οικονομικής και τεχνικής δύναμης της οθωμανικής αυτοκρατορίας τον καιρό εκείνο. Το όλο συγκρότημα περιελάμβανε νοσοκομείο, ιατρική σχολή, τζαμί, φτωχοκομείο, δημοτικό σχολείο, ωδείο, κλπ βοηθητικά κτίρια. Το 1997 θα μετατραπεί σε Μουσείο Υγείας με πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Θράκης και το 2004 θα του απονεμηθεί το πρώτο Ευρωπαϊκό Βραβείο Μουσείων ανάμεσα σε 60 μουσεία 48 χωρών. Σήμερα είναι επισκέψιμες περίπου 40 αίθουσες και σε κάθε μία από αυτές υπάρχουν αναπαραστάσεις με κέρινα ομοιώματα όλων των φάσεων της θεραπείας, καθώς και της διδασκαλίας.