3ο Συμπόσιο Ελληνικών Βοτανικών Κήπων

3ο Συμπόσιο Ελληνικών Βοτανικών Κήπων 23 – 26 Ιουνίου 2011
http://www.nagref.gr/conferences/3rd_symp_ebk_progr.pdf

Σπαθόλαδο

Άπειρες οι αναφορές για την θεραπευτική χρήση του σπαθόλαδου, από τους αρχαίους Σπαρτιάτες, τα Ρωμαϊκά συγγράμματα, τα μαντζούνια των γιαγιάδων μας ως τις επιστημονικές μελέτες και το διαδίκτυο. Όχι άδικα, αν το δοκιμάσετε θα πειστείτε και θα ανακαλύψετε τις πολλές και πολύτιμες ιδιότητές του. Πάμε να μάθουμε πως φτιάχνεται.

Σε σκούρο μπουκάλι (κρασιού, μπύρας) βάζουμε τα άνθη (μόνο!) του σπαθόχορτου σε αναλογία ένα μέρος φρεσκοκομμένου βοτάνου προς τέσσερα μέρη βιολογικού extra παρθένου ελαιόλαδου για τουλάχιστον 4 εβδομάδες σε ζεστό περιβάλλον. Πολλοί συστήνουν την έκθεση σε ήλιο, όμως καλό είναι να την αποφεύγεται. Η πολυήμερη έκθεση στον ήλιο ταγγίζει το λάδι και ανεβάζει την οξύτητα του τελικού προϊόντος. Επίσης είναι σημαντικό το ελαιόλαδο να είναι βιολογικό χαμηλής οξύτητας και ψυχρής σύνθλιψης.  Κάθε 2 μέρες αναποδογυρίζουμε δύο τρεις φορές τα μπουκάλια ώστε να ανακατευτεί το περιεχόμενο τους. Με την πάροδο των πρώτων ημερών το περιεχόμενο αρχίζει να κοκκινίζει και όταν περάσει ο κατάλληλος χρόνος το σπαθόλαδο είναι έτοιμο και κατακόκκινο. Σουρώνουμε με πολύ ψιλή σίτα ή σουρωτήρι και το βάζουμε επίσης σε σκουρόχρωμο μπουκάλι (αποστειρωμένο). Αν το ελαιόλαδο δεν είναι παλιό και ούτε υψηλής οξύτητας, διατηρείται για τουλάχιστον ενάμιση χρόνο σε σκιερό και δροσερό μέρος χωρίς να χάνει τις ιδιότητές του.

Ιδιότητες – Χρήσεις:

Εξωτερική χρήση: Όταν χρησιμοποιείται εξωτερικά έχει αντισηπτικές και επουλωτικές ιδιότητες Είναι το νούμερο ένα επουλωτικό πληγών, εξαιτίας της ιδιότητάς του να αναπλάθει τα κύτταρα. Εξαιρετικά αποτελεσματικό για εγκαύματα, χτυπήματα, μώλωπες, φλεγμονές, σπυράκια, κάλους, τσιμπήματα εντόμων, ψύξεις, κράμπες, στραμπουλήγματα, πιασίματα, δερματοπάθειες, νευραλγίες, αιμορροΐδες. Επίσης είναι αποτελεσματικό για τους ρευματισμούς, την ισχιαλγία και τους κιρσούς. Είναι ιδανικό για κατευναστικό, θεραπευτικό και μυοχαλαρωτικό μασάζ.
Με το σπαθόλαδο κάνουμε επαλείψεις στις πληγές, καψίματα ή ελαφρές εντριβές στο μέρος που πονάει. Μπορούμε ακόμη να εφαρμόσουμε και τοπικά επιθέματα με ποτισμένη γάζα. Δοκιμασμένο πάνω μας με άριστα αποτελέσματα στα καλοκαιρινά «καψίματα» μετά το θαλασσινό μπάνιο. Σε συνδυασμό με χαμομηλόλαδο είναι το ιδανικό after sun. Λόγω του ελαιόλαδου που περιέχει το αλείφετε στο σώμα σας βραδινές ώρες ή σε συνεφιά. Δοκιμάστε το στα μωρά σας άφοβα για συγκάματα και ξεχάστε τις καταπραϋντικές-θεραπευτικές κρέμες.

Εσωτερική χρήση: Το σπαθόλαδο είναι γνωστό κυρίως για την εξωτερική του χρήση, αλλά έχει αρκετές θεραπευτικές ιδιότητες και όταν πίνεται. Συνιστάται ιδιαιτέρως για τις κολίτιδες, τους πόνους και τις ξινίλες του στομάχου, το έλκος, την επώδυνη πέψη και τον πονοκέφαλο. Όταν ξυπνήσετε από μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ, 1-2 κουταλάκια σπαθόλαδου ανακουφίζουν το στομάχι σας. Θεωρείται ότι ενισχύει το ανοσοποιητικό και είναι πλούσιο σε βιταμίνη Ε. Χρησιμοποιείται επίσης και για τις αιμορροΐδες. Πίνοντας για μια βδομάδα μια κουταλιά της σούπας πόσιμο σπαθόλαδο το πρωί (με άδειο στομάχι), στρώνει το έντερο και "μαλακώνουν" οι αιμορροΐδες.  Το σπαθόχορτο ως έγχυμα ή βάμμα το πίνουμε και στο κρυολόγημα. Δρα αποτελεσματικά σε περιπτώσεις βρογχικών και άσματος. Χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση της ήπιας κατάθλιψης και της αυπνίας (και ως αφέψημα σπαθόχορτου). Στην Αμερική και στην Γερμανία καλλιεργείται σε μεγάλες εκτάσεις για φαρμακευτικούς και θεραπευτικούς σκοπούς. Σημαντικά συστατικά του Σπαθόχορτου είναι υπερικίνες, ρητίνες, καροτενοειδή, καρβοξυλικά οξέα, flavonols, flavonol glycosides, hyperforin, biflavones, naphthodianthrones, phloroglucinols, tannins, coumarins, xanthophylls κλπ. Η χρήση του (και κυρίως η εσωτερική) γίνεται με μεγάλη προσοχή και με υπόδειξη κάποιου ειδικού. Όταν πίνουμε ή βάζουμε σπαθόλαδο στο σώμα μας δεν εκτειθέμεθα στο ηλιακό φως και κυρίως τα φωτοευαίσθητα άτομα.
Το Σπαθόλαδό μας φτιάχνεται με extra παρθένο βιολογικό ελαιόλαδο χαμηλής οξύτητας και ψυχρής σύνθλιψης παραγωγής μας (από την Κρήτη) και με σπαθόχορτο καλλιεργούμενο στο βοτανόκηπό μας. Δεν συλλέγουμε σπαθόχορτο από τη φύση, παρόλη την αφθονία του. Σημειώνουμε ότι το σπαθόχορτο είναι το "νοσοκομείο" για πολλά άρρωστα ζώα, πουλιά και έντομα. Κόβοντας το από την φύση είναι σαν να βομβαρδίζουμε ένα νοσοκομείο. 
Update 07/2016. Δείτε την τελευταία ανάρτησή μας περί σωστής παρασκευής σπαθόλαδου εδώ.  

Συλλογή Βοτάνων

Η συλλογή των βοτάνων, δεν γίνεται μια συγκεκριμένη εποχή. Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, με κυριότερους τις καιρικές συνθήκες, τα μέρη του φυτού που θέλουμε να συλλέξουμε, την περιοχή που φυτρώνει και τη φύση του φυτού.

Βασικές Αρχές: Αν μαζεύουμε αυτοφυή προσέχουμε παρά πολύ συλλέγοντας πολύ προσεκτικά από λίγα φυτά, ώστε να διασφαλίσουμε την αναπαραγωγή και την ύπαρξή τους. Δεν συλλέγουμε ποτέ από προστατευμένες περιοχές. Και στην Ελλάδα υπάρχουν τέτοιες περιοχές – ζώνες(ενημέρωση σε άλλη σχετική ανάρτηση). Αποφεύγουμε τις μολυσμένες και τοξικές περιοχές. Συλλέγουμε μόνο όση ποσότητα βοτάνων μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και όχι όση μπορούμε να συντηρήσουμε, αφού οι θεραπευτικές τους ουσίες εξασθενούν με την πάροδο του χρόνου. . Κόβουμε προσεκτικά το μέρος του βοτάνου που θέλουμε με κοφτερό εργαλείο έτσι ώστε να μην τραυματίσουμε το φυτό και του χρόνου να ξαναβλαστήσει. Η συλλογή δεν πρέπει ποτέ να γίνεται βροχερές ημέρες που τα βότανα είναι γεμάτα υγρασία. Σε ποτιστικές καλλιέργειες βοτάνων σταματάμε το πότισμα μερικές μέρες πριν την συλλογή. Δεν ξεριζώνουμε ποτέ τα βότανα. Κατά την συλλογή τα τοποθετούμε σε καλάθια και όχι σε σακούλες ή τσουβάλια. Αφού τα συλλέξουμε τα πλένουμε με χλιαρό νερό(όχι όλα γιατί μερικά διαλύονται, όπως το χαμομήλι) και τα στραγγίζουμε. Μετά προχωρούμε αμέσως στη διαδικασία της ξήρανσης.

Άνθη: Συλλέγονται τις πρωινές ώρες μετά τη δροσιά, όταν υπάρχει πλήρης άνθιση. Τα πρώτα άνθη είναι πιο πλούσια σε δραστικές ουσίες.

Φύλλα: Μαζεύονται τις απογευματινές ώρες γιατί περιέχουν όλες τις ουσίες που μάζεψαν στη διάρκεια της ημέρας και την εποχή που το φυτό αρχίζει να μπουμπουκιάζει. Συλλέγουμε κυρίως τα καινούργια - «φρέσκα» φύλλα .

Σπόροι: Γίνεται την εποχή της πλήρους ωρίμανσης. Αυτό το καταλαβαίνουμε κυρίως από τη σκληρότητά τους και σε μερικά βότανα από το χρώμα τους (όταν ωριμάσουν, σκουραίνουν).

Καρποί: Η συλλογή γίνεται την εποχή της πλήρους ωρίμανσής τους.

Φλούδες: Συλλέγονται από νέα κλαδιά άνοιξη ή φθινόπωρο γιατί τότε είναι γεμάτα χυμούς

Βλαστοί: Μαζεύονται την άνοιξη επίσης από νέα κλαδιά

Ρίζες-Βολβοί: Μαζεύονται, όταν έχει τελειώσει ο κύκλος του φυτού και το φυτό έχει αποθηκεύσει εκεί όλες τις δραστικές ουσίες του. Αυτό γίνεται το φθινόπωρο (μετά τον Οκτώβριο), αλλά σε μερικά βότανα και την άνοιξη (πχ αγριάδα). Διώχνουμε τα χώματα με προσοχή, τις πλένουμε και τις στεγνώνουμε καλά.

Σχέδιο εξόντωσης

Πρόβλημα - Αντίδραση - Λύση
Το διαρκές σχέδιο εξόντωσης των μικρών παραγωγών και των νωπών προϊόντων। Αξίζει να το δείτε (με κάθε επιφύλαξη):

http://www.youtube.com/watch?v=g8LvPLQUH58&feature=player_embedded#at=18

Χαμομήλι, ο γιατρός των φυτών

Γνωστό και ως ο «γιατρός» των φυτών, αφού τα ασθενικά φυτά δυναμώνουν όταν δίπλα τους έχει χαμομήλι. Βοηθάει προληπτικά στην αντιμετώπιση αρκετών μυκητιάσεων. Το χαμομήλι είναι ένα από τα πιο πλούσια φυτά σε ασβέστιο και κάλιο, ενώ έχει και άλλα θρεπτικά στοιχεία. Είναι δυναμωτικό όλων των φυτών και από τα καλύτερα φυσικά λιπάσματα. Στα μικρά φυτά(σπορόφυτα) αποτρέπει την ριζοκτονία. Χρησιμοποιείται σαν ενισχυτικό για την χουμοποίηση της κοπριάς και του κομπόστ. Βελτιώνει τη γεύση αρκετών κηπευτικών, όπως των κρεμμυδιών, των λάχανων, των αγγουριών, αλλά και την ποιότητα των αιθέριων ελαίων στα βότανα.

Τρόποι Παρασκευής-Έγχυμα

Σε κατσαρόλα με βραστό νερό προσθέστε 50 gr ξηρά άνθη χαμομηλιού και κατεβάστε από την φωτιά. Αφήστε το με κλειστό το καπάκι για 12-15 λεπτά. Αφού σουρώσετε, αραιώστε σε κρύο νερό ώστε το τελικό μίγμα να είναι 5-7 κιλά. Ψεκάστε άμεσα ρίζες και φύλλα, γιατί περνώντας ο χρόνος εξασθενεί. Άφοβα επαναλαμβάνετε μετά από 2-3 μέρες.