Σπαθόλαδο Τούμπανο! Vol 2

Σε παλιότερη ανάρτησή μου είχα αναφερθεί στα "μυστικά" της σωστής παρασκευής Σπαθόλαδου. (δείτε εδώ). Σήμερα προσθέτω μια επίσης σημαντική λεπτομέρεια, που ξανασυνάντησα φέτος μετά από 5 χρόνια όταν ένας φίλος με ρώτησε γιατί δεν κοκκινίζει το σπαθόλαδό του. Όταν έχει βρέξει η συλλογή των άνθεων σπαθόχορτου δεν πρέπει να γίνεται την επόμενη μέρα. Πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 4-5 μέρες, ώστε να φύγει η υγρασία από το έδαφος και το φυτό να ζοριστεί. Οι δραστικές ουσίες (υπερικίνη κλπ) υπάρχουν σε ικανές περιεκτικότητες μόνο όταν το φυτό βρίσκεται σε συνθήκες έλλειψης υγρασίας. Αν συλλέξετε μετά από βροχή, θα δείτε ότι ακόμη και διπλάσια ποσότητα άνθεων σπαθόχορτου να βάλεται το τελικό σπαθόλαδο δεν θα κοκκινίσει και θα έχει ένα "καφετί" χρώμα. Θυμίζουμε ότι έτσι και αλλιώς η συλλογή άνθεων σπαθόχορτου πρέπει να γίνεται στις θερμές -μεσημεριανές ώρες της ημέρας για τον ίδιο λόγο.
Γενικά αυτό ισχύει σε όλα τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά. Οι δραστικές ουσίες που είναι κυρίως φαινόλες (και όχι μόνο) βρίσκονται σε ικανές περιεκτικότητες όταν τα φυτά είναι ζορισμένα (όχι μετά από βροχή ή πότισμα και μόνο τις ζεστές ώρες της ημέρας) και υπάρχουν ακριβώς για να μην ξεραθούν τα ζορισμένα φυτά.
 

7η Γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας Θεσσαλονίκης 01/06-03/06/2018, πάρκο Ανθοκομικής (απέναντι ΕΡΤ3)-Θεσσαλονίκη

Ο Βοτανόκηπος θα είναι εκεί.

Απόσταξη φασκόμηλου 2018

Το φασκόμηλο που συλλέξαμε φέτος, το ξηράναμε και μαζί με αποξηραμένα φύλλα από το προηγούμενο καλοκαίρι (συλλογή Αυγούστου-Σεπτεμβρίου 2017) το πήγαμε για απόσταξη σε επαγγελματικό αποστακτήρα ατμού. Είχαμε παρατηρήσει από πειράματα προηγούμενων ετών ότι αιθέριο έλαιο περιέχουν τα άνθη του φασκόμηλου που συλλέγονται τον Απρίλιο καθώς και τα αποξηραμένα φύλλα του προηγούμενου καλοκαιριού. Φέτος κάναμε συνεργατική απόσταξη με ένα φίλο παραγωγό, ώστε να γεμίσουμε το καζάνι των 2,5 κυβικών. Για να γίνει σωστή απόσταξη η ξηρή δρόγη πρέπει να είναι πατημένη καλά και το καζάνι γεμάτο. Οι ποικιλίες ήταν 3, δύο salvia officinalis (μια με άσπρο και μια με μωβ λουλούδι) και μία salvia triloba με το εξαιρετικό και πλούσιο άρωμα. Με την απόδοση μείναμε ευχαριστημένοι αφού πλησιάσαμε το 1% σε ξηρή δρόγη (για την ακρίβεια 0,93%). Θα δούμε και με την ανάλυση στη συνέχεια την ποιότητα του αιθέριου ελαίου, αλλά αν κρίνουμε από τις προηγούμενες χρονιές θα είναι εξαιρετική. Μαζί με το αιθέριο έλαιο πήραμε και αρκετά κιλά από το πρώτο ανθόνερο που σκεφτόμαστε να το δοκιμάσουμε και σε φυτοπροστασία (εκτός από τις πολλές άλλες χρήσεις που έχει).

Ανοιξιάτικες εργασίες

Η καλοκαιρία του Απριλίου βοήθησε την ανάπτυξη και την πρόωρη άνθηση του
φασκόμηλου, του θυμαριού, του κράταιγου και άλλων βοτάνων ακόμη και της
αχιλλέας. Τα φασκόμηλα της αυλής μας φέτος γιγάντωσαν, έσπασαν το περσινό τους
ρεκόρ και κάποια έχουν διάμετρο 2 μέτρα (μετρημένα). Στο χωράφι επίσης θέριεψαν
και τα ψαλίδια πήραν φωτιά στα χέρια των φίλων μας που ήρθαν να βοηθήσουν στην
συλλογή. Το φασκόμηλο που συλλέγεται αυτή την εποχή (ανθισμένα κλαδιά και φύλλα)
θα πάει όλο για απόσταξη και ήδη το ερχόμενο Σάββατο μας περιμένει το καζάνι του
αποστακτηρίου. Τα νέα φύλλα φασκόμηλου που θα βγουν μετά την συλλογή είναι αυτά
που θα συλλέξουμε από μέσα Ιουλίου και προορίζονται για ροφήματα. Τα θυμάρια μας
επίσης είναι σε πολύ παραγωγική χρονιά με το λεμονοθύμαρο να είναι και φέτος
πρώτο στην ανθοφορία. Τα φύλλα του μελισσόχορτου πρέπει να συλλέγονται πριν την
ανθοφορία. Κόβουμε τους βλαστούς του αυτή την εποχή και μαζεύουμε τα μεγάλα
φύλλα, αυτοί ξανααναπτύσσονται με νέα φύλλα που τα ξανακόβουμε και ουσιαστικά
δεν το αφήνουμε να ανθίσει. Το μελισσόχορτο βέβαια είναι πολύ δύσκολο στην
αποξήρανση, αφού «μαυρίζει» εύκολα. Χρειάζεται προσοχή ώστε να είναι απλωμένο,
να υπάρχει αερισμός στον χώρο ξήρανσης, ελάχιστη υγρασία και καθόλου έκθεση σε
ήλιο. Την ίδια ακριβώς ευαισθησία έχουν το χαμομήλι, τα φύλλα του δυόσμου, του
βασιλικού και της μέντας που επίσης αρχίσαμε να συλλέγουμε. Τις επόμενες μέρες θα
είναι ανθισμένο το τσάι μας και η πρώιμη ποικιλία sideritis raiseri (τσάι Παρνασσού),
ενώ ήδη μαζέψαμε τα πρώτα άνθη σπαθόχορτου. Το φυσικό ξηραντήριό μας ήδη
γέμισε και αρχίσαμε να το αδειάζουμε αποθηκεύοντας την προηγούμενη συγκομιδή
που αποξηράθηκε, όπως: ταραξάκο, φουμάρια, γάλλιο, πεντάνευρο, στελάρια,
τσουκνίδα, ρίζες αγριάδας, λάπατου, μολόχας. Παράλληλα με τις εργασίες συγκομιδής
και αποξήρανσης ασχολούμαστε και με το ξεχορτάριασμα των ανεπιθύμητων
αγριόχορτων-ζιζανίων. Οι βροχές του Μαρτίου είχαν ευνοήσει πολύ την ανάπτυξή τους
και τώρα μας ταλαιπωρούν, αλλά δεν γίνεται να μεγαλώνουν μόνο τα βότανα και τα
ζιζάνια να κοιμούνται. Η φυσική καλλιέργεια απαιτεί κόπο και ιδρώτα!

 

Μουσείο Υγείας Ανδριανούπολης

Κάθε χρόνο τις μέρες των Χριστουγέννων επιλέγουμε να επισκεφθούμε μια Βαλκανική πόλη. Φέτος επιλέξαμε την Ανδριανούπολη που βρίσκεται 12 χιλιόμετρα από τα Ελληνοτουρκικά σύνορα, απέναντι από την Ορεστιάδα. Πόλη με μεγάλη ιστορία, έζησε πολλούς πολέμους και ήταν η πρωτεύουσα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας πριν την Κωνσταντινούπολη. Υπάρχουν πολλά αξιοθέατα να επισκεφθεί κανείς, τα τζαμιά (ειδικά το Selimiye), τα χαμάμ, οι κλειστές αγορές, μπορεί να θαυμάσει το ιστορικό κέντρο και να κάνει βόλτες στα ποτάμια, να γευτεί την τοπική κουζίνα (τζιγιέρ και ντονέρ) κλπ. Αυτό που δεν πρέπει να χάσει όμως κανείς επισκέπτης της πόλης είναι το Μουσείο Υγείας. Πρόκειται για το νοσοκομείο του 15^ου αιώνα που χτίστηκε το 1488 στην εποχή του Σουλτάνου Βαγιαζήτ του Β’. Αρχιτέκτονας του συγκροτήματος ήταν ο Χαϊρεττίν και το έφτιαξε σε διάστημα μόλις 4 ετών, (μεταξύ 1484 και 1488) κάτι που αποτελεί ένδειξη της οικονομικής και τεχνικής δύναμης της οθωμανικής αυτοκρατορίας τον καιρό εκείνο. Το όλο συγκρότημα περιελάμβανε νοσοκομείο, ιατρική σχολή, τζαμί, φτωχοκομείο, δημοτικό σχολείο, ωδείο, κλπ βοηθητικά κτίρια. Το 1997 θα μετατραπεί σε Μουσείο Υγείας με πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Θράκης και το 2004 θα του απονεμηθεί το πρώτο Ευρωπαϊκό Βραβείο Μουσείων ανάμεσα σε 60 μουσεία 48 χωρών. Σήμερα είναι επισκέψιμες περίπου 40 αίθουσες και σε κάθε μία από αυτές υπάρχουν αναπαραστάσεις με κέρινα ομοιώματα όλων των φάσεων της θεραπείας, καθώς και της διδασκαλίας.

Δωρεάν ηλεκτρονικά βιβλία για βότανα

• Ηλεκτρονική βάση από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων που παρέχει πληροφορίες σχετικά με τα βότανα της Ηπείρου, περιοχής με μεγάλη ποικιλότητα φαρμακευτικών φυτών. Ο μελετητής μπορεί να ανασύρει πληροφορίες σχετικές με τις επίσημες και λαϊκές ονομασίες των φυτών, τη μορφή τους, τις δραστικές ουσίες που περιέχουν, τα μέρη του φυτού που τις περιέχουν, τον τρόπο λήψης, τις φαρμακολογικές ιδιότητες και εφαρμογές καθώς και τις ανεπιθύμητες ιδιότητες και την ενδεχόμενη τοξικότητά τους. Ελεύθερη πρόσβαση από εδώ: http://mediplantepirus.med.uoi.gr/pharmacology/index.php
• «Εγχειρίδιο Βοτανικής» από τον Ευριπίδη Κολτσιδόπουλο, ελεύθερη διάθεση κατεβάστε από εδώ: http://www.openbook.gr/egxeiridio-votanikis/
• «Τα φαρμακευτικά φυτά της Ελλάδος» του Δημήτρη Ζαγανιάρη, σύγγραμμα του1935, ελεύθερη διάθεση κατεβάστε από εδώ: http://www.openbook.gr/ta-farmakeytika-fyta-tis-elladas/    

7η Οικογιορτή στο πάρκο Ν. Ελβετίας 22-24/9/17, Θεσ/νικη

Ο Βοτανόκηπος θα είναι εκεί!
πληροφορίες:
http://oikogiortithessalonikis.blogspot.gr/
https://www.facebook.com/oikogiorti/

Το τετραήμερο από Πέμπτη 14/9 (ώρα 18:00μμ) ως και Κυριακή 17/9/2017 (ώρα 17:00μμ) θα πραγματοποιηθεί το GREENWAVE FESTIVALστο δημοτικό πάρκο απέναντι από την ΧΑΝΘ, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Ο Βοτανόκηπος θα είναι εκεί μαζί με τον συνεταιρισμό το Κουκούλι. Περισσότερα: https://greenwavefestival.com/

ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ, ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ, ΣΥΝΑΥΛΙΩΝ GREENWAVE FESTIVAL 2017

Πέμπτη 14 Σεπτεμβρίου
----------------------------------------------------------------------------------
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Πόλεμος και περιβάλλον
19.00-21.30

● Πόλεμος για το νερό: ο αποσιωπημένος περιβαλλοντικός παράγοντας - Κώστας Νικολάου, Πρόεδρος UnivSSE Coop – Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας
● Πυρηνικά όπλα, το κλαμπ των κεφαλών και του κεφαλαίου -Ξενοφών Ζήσης, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Ειδικός σε θέματα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
● Ο πόλεμος και η οικολογική κρίση ως κοινωνική και ψυχολογική δυσλειτουργία - Γιώργος Μπλιώνης, Δρ. Βιολογίας/Οικολογίας, μέλος της Οικολογικής Κίνησης Θεσσαλονίκης

Τεύκριο, θεραπευτικό αλλά και επικίνδυνο

Το Τεύκριο (Teucrium polium) ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Lamiaceae) και στο γένος Teucrium. Είναι πολυετής αειθαλής φρυγανώδης  
θάμνος με ύψος 20-40εκ. Τα φύλλα του είναι λογχοειδή,  πριονωτά, χνουδωτά με γκριζωπό «ασημένιο» χρώμα. Τα άνθη του είναι μικρά σε σφαιρικά κεφάλια με λευκό ή ανοιχτό κρεμ χρώμα (όταν ωριμάζουν) και ανθίζει από τέλη Απρίλιου ως Σεπτέμβριο. Όλα τα εναέρια μέρη του φυτού καλύπτονται με αδενώδη και μη αδενώδη τριχώματα και έχουν ένα ευχάριστο ελαφρύ άρωμα. Είναι αυτοφυές, βρίσκεται σε βραχώδεις, άγονες, αμμουδερές και ξηρές περιοχές της Μεσογείου και της εύκρατης Ασίας, από τις παράκτιες περιοχές ως και τα 1500 μέτρα υψόμετρο. Αγαπάει τον ήλιο και προτιμά ουδέτερα ή αλκαλικά εδάφη. Στην χώρα μας θα το συναντήσουμε και με άλλα ονόματα όπως: Αντωναΐδα (Κρήτη),  παναγιόχορτο, αμάραντο, λαγοκοιμιθιά, λιβανόχορτο, αγαπόχορτο, αγαποβότανο, ασπρόχορτο, στομαχοβότανο, σπληνόχορτο, πόλιο.

Ιστορικά στοιχεία:

Φυτό πολύ γνωστό και χρήσιμο στην αρχαιότητα. Πρόκειται για το πόλιο του Θεόφραστου, που αναφέρει ότι χρησιμοποιούνταν για παθήσεις της αναπνευστικής οδού, για δερματικά προβλήματα και ότι προφύλασσε τα ρούχα από τον σκόρο. Κατά τον Ησίοδο δινόταν για τα δαγκώματα των φιδιών. Ο Διοσκουρίδης το συνιστούσε για πόνους στο στομάχι, κρυολόγημα και πυρετό. Ως στομαχοβότανο και για θεραπεία της σπλήνας αναφέρεται και στον Πλίνιο. Σύμφωνα με την Ελληνική λαϊκή παράδοση είναι το βότανο που μπορεί να προκαλέσει τον έρωτα (αγαποβότανο), πίνεται για το ζάχαρο, τον βήχα, το έλκος στομάχου και για την μείωση της χοληστερίνης και του πυρετού. Η κατανάλωση αυτού του φυτού είναι ευρέως διαδεδομένη και δημοφιλής στους Βεδουίνους για αντίστοιχους θεραπευτικούς σκοπούς. Το Teucrium polium πήρε το όνομά του από το πολιός που σημαίνει λευκός-υπόλευκος. Το λατινικό όνομα Teucrium προέρχεται από τον Τεύκρο, βασιλιά της Τροίας που το χρησιμοποιούσε.

6η Γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας Θεσσαλονίκης

Πρόγραμμα 6ης Γιορτής Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας Θεσσαλονίκης, από 2/6 ως και 5/6/2017, πάρκο ανθοκομικής (ΕΡΤ3)-Θεσσαλονίκη Καθαρές καλλιέργειες – Καθαρό περιβάλλον
Στο πλαίσιο του εορτασμού της παγκόσμιας ημέρας περιβάλλοντος (5η Ιουνίου) διοργανώνεται και φέτος για 6η συνεχή χρονιά η γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας. Με τις ρίζες της στον θεσμό των πανελλαδικών γιορτών οικολογικής γεωργίας και χειροτεχνίας, ξεκίνησε από το 2011 να λειτουργεί στη Θεσσαλονίκη, η τοπική γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας. Παραγωγοί, μεταποιητές και χειροτέχνες συναντιόνται, ανταλλάσσουν απόψεις και εκθέτουν καθαρά οικολογικά προϊόντα φτιαγμένα με μεράκι και οικολογική συνείδηση. Στην γιορτή πραγματοποιούνται διάφορα εργαστήρια με σκοπό την διάσωση και διάδοση της γνώσης και της οικολογικής συνείδησης. Παράλληλα διοργανώνονται συζητήσεις – ομιλίες με θέματα που αφορούν την άμεση σχέση μεταξύ παραγωγών και πολιτών χωρίς τη μεσολάβηση τρίτων, την υποστήριξη των μικρών παραγωγών, την αυτάρκεια και την προώθηση της οικολογικής γεωργίας και χειροτεχνίας. Επίσης στο πλαίσιο της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας προωθεί δράσεις για την συνεργασία και δημιουργία ομάδων παραγωγής, την στοχευόμενη καλλιέργεια, την κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία, την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, τις δίκαιες τιμές. Στην φετινή Οικογιορτή συμμετέχουν πάνω από 70 παραγωγοί και μεταποιητές από την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, αλλά και από την υπόλοιπη Ελλάδα, καθώς και οι παρακάτω 13 συλλογικότητες. Αιγίλοπας-Δίκτυο για την βιοποικιλότητα και την οικολογία στη Γεωργία, ΒΙΟ.ΜΕ., Εναλλακτική Κοινότητα Πελίτι, ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. Σπείρα γης, ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. Πράσινες Διαδρομές, Εθελοντική Εργασία Θεσσαλονίκης, ΠΕΡ.ΚΑ., Αλλιώτικο Σχολείο-Μικρό Δέντρο, ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. Βιώσιμη ανάπτυξη, ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. Περισσυλογή, ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. Μυγδονία, Το Κουκούλι- Συνεταιρισμός παραγωγών καταναλωτών με φυσικά και βιολογικά προϊόντα, Φορέας διαχείρισης Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 2/6/2017

17.00-18.00 Γενική συνέλευση-Έναρξη Οικογιορτής

17.00-18.00 Σεμινάριο για την χρήση των Ενεργών Μικροοργανισμών και του ανταπουλγίτη στη Βιολογική

                      Γεωργία, αλλά και χρήσεις στην καθημερινότητα από τον Γ. Μπουκιστιάνο-Κοινσεπ Σπείρα Γης

18.00-19.00 Εργαστήριο παρασκευής χαρουπομερέντας με την Κούνη Κατερίνα

19.00-20.00 Εργαστήριο «Τσιγκελάκι» από την κυρ. Ζαχαρούλα

20:00-21:00 Εργαστήριο «Τεχνικός έλεγχος ποδηλάτου» από τον Γιώργο Φαρφαρά. Παρουσίαση των

                       δράσεων της Κοινσεπ Πράσινες Διαδρομές.

Μουσικές

21:30-23:00 Latin βραδιά με το συγκρότημα Perros Calientes

5η Γιορτή Σποράς και Δημιουργίας της Περ.κα.

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος οι Περιαστικοί Καλλιεργητές (Περ.Κα.) σας προσκαλούν στη "5η Γιορτή Σποράς και Δημιουργίας" που οργανώνουν την Κυριακή 7 Μαΐου στο Πάρκο Καρατάσου (πρώην στρατόπεδο) στην Πολίχνη Θεσσαλονίκης. Μια γιορτή για την ελευθερία των σπόρων, την προστασία των ελεύθερων δημόσιων χώρων, την οικολογία και την αλληλεγγύη.

Στην φετινή μας γιορτή θέλοντας να τονίσουμε την σημασία χρήσης των δημόσιων χώρων, κλείνουμε τις εκδηλώσεις μας με πικ νικ μετά μουσικής και καλούμε τους φίλους μας να μας συντροφέψουν φέρνοντας το φαγητό τους και τα μουσικά τους όργανα.

Πρόγραμμα γιορτής
11:00-11:15 Καλωσόρισμα επισκεπτών – ΠΕΡ.ΚΑ.
11:15-11:30 Η αξία και το μέλλον των πρώην στρατοπέδων της Θεσσαλονίκης – Σ. Λαζαρίδης.
11:30-12:30 Ενδημικά φυτά & βρώσιμα χόρτα του ΠΑΡΚΟΥ Καρατάσου – Γ. Αγκαθίδης.
12:00-14:00 Ανταλλαγή σπόρων και φυτών με τη συνδρομή του ΠΕΛΙΤΙ.
13:00-14:00 Βιοκαλλιέργεια & αντιμετώπιση ασθενειών – Χ. Σαββίδης.
14:00-14:30 Ταρατσόκηπος - καλλιέργεια σε μικρό χώρο – Γ. Καρατάκης.
14:30-15:00 Κομποστοποίηση – Ο. Μανουσογιαννάκη.
15:00-.... Όλη η πόλη μια παρέα! Συλλογικό πικ νικ στο ΠΑΡΚΟ Καρατάσου και μουσική με φίλους (φέρτε τα μουσικά σας όργανα).

Παράλληλες Εκδηλώσεις
11:00-12:00 Ο καφές της Μπέττυς. Καφές, κουλουράκια, πίτες για τη μνήμη της Μπέττυς.
11:00-14:30 Παρασκευή ψωμιού - Ψήσιμο στον πετρόφουρνο – Κ. Νικολαΐδου
11:30-12:00 Δημιουργία παιδόκηπου με τα παιδιά των επισκεπτών – Δ. Θεοδοσιάδης
11:30-15:00 Προβολή ταινιών στο Σπορείο & Αφιέρωμα στη Μπέττυ.

Πεντάνευρο - Πλάταγκο

Η λατινική ονομασία του πεντάνευρου είναι Plantago και ανήκει στην οικογένεια Plantaginaceae. Συνήθως τέσσερα είναι τα είδη του βοτάνου που φέρουν το όνομα πεντάνευρο και συναντάμε στη χώρα μας. Το μικρό πεντάνευρο (Plantago lagopus L), το πλάνταγκο το λογχοειδές (Plantago lanceolata L) ή πεντάνευρο, το μεγάλο πεντάνευρο (Plantago major L)  και το Plantago bellardii All ή μαλλιαρό πεντάνευρο. Υπάρχουν και άλλα είδη, όπως το Plantago afra, το indica, το ovate κλπ. Το συναντάμε στις άκρες των δρόμων, σε χέρσα μέρη, σε βοσκοτόπια, συνήθως σε χαμηλό υψόμετρο, γενικά θεωρείται ζιζάνιο και αντέχει στην ξηρασία. Το πεντάνευρο είναι πολυετές πόα που σχηματίζει ροζέτα και έχει ύψος από 5 ως 50 εκατοστά. Έχει ένα παχύ και σχετικά βραχύ ρίζωμα και λογχοειδή μεγάλα φύλλα με πέντε νεύρα (για αυτό και το όνομα πεντάνευρο). Το πλάνταγκο το major έχει πολύ μεγαλύτερα φύλλα (πιθανώς και με περισσότερα νεύρα), ενώ το lagopus έχει μικρότερα και είναι πιο κοντό και από το lanceolata.Τα πρασινοκαφετιά, δυσδιάκριτα λουλούδια του εμφανίζονται σε κυλινδρικές αιχμές σε μακριούς μίσχους, που προεξέχουν από τα φύλλα. Ανθίζει από Απρίλιο μέχρι και τον Αύγουστο. Τα λουλούδια είναι ερμαφρόδιτα και επικονοιασμένα κυρίως από τον άνεμο, αν και τα έντομα τα επισκέπτονται για τη συλλογή της γύρης. Τα φύλλα έχουν μια πικρή και καυστική γεύση (μυρίζουν χορταρίλα), ενώ η ρίζα είναι υπόγλυκη. Αυτή είναι η κατάλληλη εποχή για συλλογή, τα φύλλα είναι νεαρά και σχεδόν στην ανθοφορία. Συλλέγονται βέβαια αργότερα και οι σπόροι που όμως θέλουν επεξεργασία πριν την χρήση τους.   

 Ιστορικά στοιχεία:
Ενδεικτικά σας αναφέρω ορισμένα στοιχεία που βρήκα σε αξιόπιστες πηγές. Σύμφωνα με τον Διοσκουρίδη, το πεντάνευρο lanceolata θεράπευε τις δερματικές παθήσεις, όπως πληγές, καλόγηρους, άνθρακα και χοιράδες. Ο Πλίνιος το αναφέρει ως κατάλληλο για θεραπεία του βήχα και των βρογχικών. Ο Ακιβέννας στο βιβλίο του «Κανόνες της ιατρικής επιστήμης» συνιστούσε να παίρνουν φύλλα του Πεντάνευρου ως αντιαιμορραγικό μέσο στα πρηξίματα, σε χρόνια κακοήθη έλκη, φλεγμονές των ματιών, ασθένειες των νεφρών, του συκωτιού, των πνευμόνων και ρευματισμούς. Στην Ινδία, θρυμματισμένοι σπόροι προστίθενται σε λάδι και ξύδι ως θεραπεία για ρευματισμούς και ουρική οιδήματα. Το Plantago ήταν μια καλή τροφή για τους Αζτέκους του Μεξικού. Οι Ιθαγενείς Αμερικάνοι έδεναν τα φύλλα του πεντάνευρου γύρω από το μέτωπό τους για να καταπραΰνουν τον πονοκέφαλο και πίστευαν ότι θεραπεύει από τσιμπήματα φιδιών. Στην παραδοσιακή Αγγλοσαξωνική ιατρική αναφέρεται ως ένα από τα εννέα ιερά βότανα.

Γιορτή Άνοιξης 2017

Για δεύτερη χρονιά διοργανώνεται την Κυριακή 9 Απριλίου η Γιορτή της Άνοιξης στα Βασιλικά Θεσσαλονίκης και στο χώρο των θερμοκηπίων της Agriherb. Θα ενημερωθείτε για την Κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία, για καλλιέργειες αρωματικών φυτών, θα γνωρίζετε τους παραγωγούς του συνεταιρισμού βιολογικών προϊόντων "το Κουκούλι". Μπορείτε επίσης να προμηθευτείτε παραδοσιακές ποικιλίες σπόρων από τον "Πελίτι". Ο Βοτανόκηπος θα είναι εκεί, από 11:00 π.μ. Ακολουθεί λινκ με χάρτη πρόσβασης.
https://goo.gl/maps/KvNXZBS3B1S2

Φλόμος για κρυολογήματα και φλεγμονές

Ο Φλόμος ανήκει στην Οικογένεια Σκροφουλαριίδες (Scrophulariaceae) ή Χοιραδϊίδες και στο γένος Verbascum.  Υπάρχουν περίπου 360 είδη παγκοσμίως (40+ στη χώρα μας) και ως φλόμος στην Ελλάδα αναφέρεται συνήθως το είδος Verbascum Thapsus (φλόμος ο Θάψος). Άλλα γνωστά ονόματα του: Γλώσσα, βερμπάσκο, μελισσαντρού, αγιαννόχορτο, σπλόνος, λαμπάδα του Αγίου Ιωάννη. Πρόκειται για αυτοφυές βότανο, αρκετά κοινό σε Ευρώπη, Βόρεια Αφρική και Ασία, ενώ έχει μεταφερθεί σχεδόν σε όλη τη Γη. Στην Ελλάδα θα το βρούμε σε ηλιόλουστα μέρη, σε λιβάδια, σε ακαλλιέργητες εκτάσεις, στις άκρες των δρόμων και ως καλλωπιστικό. Τα χωραφάκια μας και η αυλή μας στο χωριό, που δεν ξέρουν τι θα πει ζιζανιοκτόνο, είναι γεμάτα με περήφανους, πανέμορφους και αγέρωχους φλόμους. Ο Φλόμος είναι ένα φυτό, συνήθως διετές, που έχει μεγάλα τριχοειδή, λογχοειδή και χνουδωτά φύλλα στη βάση του και έναν κεντρικό κορμό  (μπορεί και να διακλαδίζεται) που βρίσκονται τα άνθη του και φθάνει σε ύψος από 0,3 μέχρι 1,7 μέτρο. Τα άνθη είναι σχετικά μικρά, ερμαφρόδιτα, έχουν πέντε συμμετρικά πέταλα και χρώμα κίτρινο, ενώ σε άλλα είδη εμφανίζονται και άλλα χρώματα όπως πορτοκαλί, κόκκινο-καφέ, μωβ, λευκό. Ο καρπός, είναι μια κάψα με ωοειδή μορφή που περιέχει πολλούς μικρούς σπόρους. Εκτιμάται ότι ένα μόνο φυτό μπορεί να παράγει 100000-180000 σπόρους που μπορούν να παραμένουν ζωντανοί για περισσότερο από 100 χρόνια. Ανθίζει από Μάιο έως και Σεπτέμβριο, ακόμη και σε ξερικά εδάφη και τον πρώτο χρόνο σχηματίζει μόνο φύλλα, ενώ τον δεύτερο βγάζει τα πολύτιμα άνθη του.

Ιστορικά στοιχεία:
Ο φλόμος ήταν βότανο γνωστό από την αρχαιότητα και στον Θεόφραστο οφείλει το όνομα "Θάψος". Ο Διοσκουρίδης αποκαλούσε το φυτό βερμπάσκο το μέλαν. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τη ρίζα του φυτού, τα φύλλα και τα άνθη σε περιπτώσεις αναπνευστικών προβλημάτων, διάρροιας, κράμπας, φλεγμονών των ματιών και ως επουλωτικό. Ο Πλίνιος (77 μ.Χ.) αναφέρει πως «τα υποζύγια που δεν υποφέρουν μόνο από βήχα, αλλά και από σπασμένα πλευρά, ανακουφίζονται αν πιουν λίγο από το βότανο αυτό».  Χρησιμοποιείται στην Αγιουβέρδικη ιατρική για φλεγμονώδεις νόσους του αναπνευστικού και του αυτιού.

6η Γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας

Για 6η συνεχή χρονιά διοργανώνεται η Γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας στο πάρκο της Νέας Ελβετίας στην περιοχή Χαριλάου στην Θεσσαλονίκη, από 7 ως και 9/10/2016. Θα είναι ανοιχτά από 10π.μ. ως 12μ.μ. και με δωρεάν είσοδο.  Θα έχει έκθεση με Οικολογικά προϊόντα και χειροτεχνήματα, ομιλίες - συζητήσεις, εργαστήρια, συναυλίες, δραστηριότητες για παιδιά και αρκετές άλλες δράσεις. Ο Βοτανόκηπος θα είναι εκεί. Σας περιμένουμε !

6η Οικογιορτή Γαλλικού Ποταμού, 25 Σεπτεμβρίου 2016 Καλοχώρι Θεσ/νικης

Με ξεναγήσεις στον υγρότοπο και παρατήρηση πουλιών, με βόλτες με άλογα και με ποδήλατα, αλλά και με ποικίλες άλλες δραστηριότητες, θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου στο Καλοχώρι η καθιερωμένη πλέον Οικογιορτή Γαλλικού Ποταμού.
Η γιορτή πραγματοποιείται φέτος για έκτη φορά, και θα περιλαμβάνει εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες, καθώς και απελευθέρωση πουλιών από τη Δράση για την Άγρια Ζωή. Στην εκδήλωση θα συμμετέχουν περισσότεροι παραγωγοί από ποτέ, με ποιοτικά προϊόντα βιολογικής γεωργίας από την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, αλλά και πρωτότυπες χειροτεχνίες και κοσμήματα. Επίσης, η Τοπική Ομάδα Θεσσαλονίκης της Κοινότητας Πελίτι θα διαθέτει δωρεάν σπόρους παραδοσιακών ποικιλιών!
Η γιορτή θα πραγματοποιηθεί σε έναν πολύ όμορφο και φιλόξενο χώρο στην ανατολική άκρη του Πάρκου Κερκύρας, με θέα στη Λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου, όπου αυτή την εποχή παραμένουν και τρέφονται τα εντυπωσιακά φοινικόπτερα, αλλά και άλλα υδρόβια πουλιά, όπως βαρβάρες, πάπιες, λιμόζες και αβοκέτες. Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να χαρούν την πολύτιμη άγρια ζωή του τόπου και να ενημερωθούν για τις ιδιαιτερότητες του οικοσυστήματος.

Σημειώνεται ότι η Λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου είναι ένας υγρότοπος που δημιουργήθηκε σταδιακά από τη δεκαετία του ΄60 και μετά, κατόπιν της κατασκευής του παράκτιου αναχώματος. Αποτελεί ένα οικοσύστημα πολύτιμο για πολλούς οργανισμούς, και κυρίως για τα μεταναστευτικά πουλιά που τη χρησιμοποιούν για να ξεκουραστούν και να τραφούν κατά το μακρύ ταξίδι τους.
Ο Βοτανόκηπος θα βρίσκεται στην Οικογιορτή και ώρα 12:00 θα μιλήσει σε εργαστήριο με θέμα: "Τα βότανα του τόπου μας: συλλογή, ιδιότητες, χρήσεις"
Η εκδήλωση θα διαρκέσει από τις 10 το πρωί ως τις 6 το απόγευμα. Πρόγραμμα της Οικογιορτής καθώς και οδηγίες πρόσβασης από εδώ:
http://axiosdelta.gr/2016/09/19/6%CE%B7-%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%81%CF%84%CE%AE-%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CF%80%CE%BF%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%BF%CF%8D_2016/

Greenwave Festival 2016

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος το GREENWAVE FESTIVAL θα φιλοξενήσει και θα δώσει τη δυνατότητα τόσο σε οικολογικές και περιβαλλοντικές οργανώσεις, κινήσεις πολιτών και πρωτοβουλίες να  προτείνουν δράσεις, να διαμαρτυρηθούν, να διεκδικήσουν όσο και σε παραγωγούς και μεταποιείς αγροτικών βιολογικών προϊόντων, καλλιτέχνες και χειροτέχνες/ισσες, κατασκευαστές/στριες και εμπειροτέχνες/ισσες  με οικολογικό προσανατολισμό να παρουσιάσουν τη δουλειά τους. To GREENWAVE FESTIVAL φιλοξενείται στο Δημοτικό πάρκο δίπλα από το Θέατρο Κήπου και απέναντι από την Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, ξεκινάει την Πέμπτη 15/9 από 6μ.μ. και διαρκεί μέχρι την Κυριακή 18/9/2016, 10 μ.μ. Η είσοδος είναι δωρεάν. Το φεστιβάλ φέτος είναι αφιερωμένο σε όλου του κόσμου τα παιδιά: 

Στα παιδιά πρόσφυγες που εγκατέλειψαν τη ζωή τους, τα σπίτια τους και τα όνειρά τους για να σωθούν από τη φρίκη του πολέμου.

• Στα παιδιά που είδαν τους δικούς τους ανθρώπους να σκοτώνονται από τις βόμβες ή να πνίγονται στα νερά του Αιγαίου κατά το  ταξίδι της «σωτηρίας» τους.
• Στα παιδιά αυτά που αναγκάστηκαν να μεγαλώσουν βίαια, που τους έκλεψαν την παιδική τους ηλικία, που στερήθηκαν την εκπαίδευσή τους, το παιγνίδι τους και παρόλα αυτά δεν έχασαν το χαμόγελο και την ελπίδα τους  ούτε καν μπροστά στα κλειστά σύνορα της «πολιτισμένης» Ευρώπης, ούτε μέσα  στις λάσπες της Ειδομένης και στην εξαθλίωση των αυτοσχέδιων ή οργανωμένων καμπς….
• Στα παιδιά των μεταναστών/στριών, αυτά που δεν γνώρισαν άλλη πατρίδα από την Ελλάδα κι όμως αυτή  η χώρα τους αρνείται ακόμη  το δικαίωμα να νιώσουν ισότιμα  μέλη. Που ζουν στον μόνο τόπο που έχουν γνωρίσει ποτέ, που μιλούν  τη μόνη γλώσσα που έχουν μάθει ποτέ  και ωστόσο παραμένουν «ξένα και διαφορετικά».
• Στα παιδιά αυτά που ο κίνδυνος της απέλασης  τους στερεί το δικαίωμα στο όνειρο.
• Στα παιδιά αυτά που βίωσαν το ρατσισμό και τον αποκλεισμό από την κούνια τους, στα παιδιά χωρίς ταυτότητα…
• Στα παιδιά της οικονομικής ύφεσης, τα παιδιά της πολύπλευρης και μακρόχρονης κρίσης που βιώνουμε.
• Στα παιδιά που είδαν το βιοτικό τους επίπεδο να συνθλίβεται, τους γονείς τους να καταρρέουν.
• Στα παιδιά που ήρθαν σε επαφή με την φτώχεια και την πείνα, που είδαν τους αγαπημένους τους ανθρώπους να  μεταναστεύουν, που άλλαξε η ζωή τους δραματικά  και γέμισε ανασφάλεια και φόβο…

Περισσότερα, καθώς και πρόγραμμα εκδηλώσεων, από τους παρακάτω συνδέσμους:

https://greenwavefestival.com/

https://www.facebook.com/events/1790570167846491/permalink/1818355655067942/

https://www.facebook.com/GreenWaveThess

Λαδανιά – Κίστος (Cistus creticus)

Η Λαδανιά ανήκει στην οικογένεια των Cistaceae, περιλαμβάνει 7 γένη και 160 περίπου είδη, φυτά των παραμεσογείων χωρών, της περιοχής της Μαύρης θάλασσας και της Αμερικής.  Άλλα ονόματα της λαδανιάς: Κίστος - Κουνούκλα-Αλάδανος, Κρητική αγριοτριανταφυλλιά, Αγκίσαρος, Μειτζίνα. Στην Ελλάδα, αυτοφυές είναι το γένος Cistus με 5 αυτοφυή είδη. Αυτά είναι τα Cistus creticus (ή incanus ή villosus), Cistus parviflorus, Cistus monspeliensis,Cistus salviifolius και το σπάνιο Cistus laurifolius. Η λαδανιά που θα παρουσιάσω είναι αυτή με τις περισσότερες θεραπευτικές, φαρμακευτικές και καλλυντικές ιδιότητες και είναι το είδος Cistus creticus.  Την συναντάμε με μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού  κυρίως στην Κρήτη και στην Χαλκιδική, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα από τα χαμηλά παραθαλάσσια μέρη ως τα 1000 μέτρα υψόμετρο. Η λαδανιά (Cistus creticus) είναι αειθαλής, πολυετής θάμνος που μπορεί να φτάσει και τα 80 εκατοστά σε ύψος. Προτιμά καλά στραγγιζόμενα εδάφη, μπορεί να αναπτυχθεί σε θρεπτικά φτωχό έδαφος (βραχώδες ή και ελαφρά αργιλώδες), αγαπάει πολύ το φως και αντέχει σε συνθήκες ξηρασίας. Το φυτό μπορεί να ανεχθεί τη θαλάσσια έκθεση. Τα άνθη έχουν ένα φουξ χρώμα, πέντε πέταλα πλατιά που μοιάζουν σαν τσαλακωμένα και πολλούς στήμονες με κίτρινα στίγματα πλούσια σε γύρη. Είναι ερμαφρόδιτα (έχουν και αρσενικά και θηλυκά όργανα) και ανθίζουν με τις πρώτες ζεστές μέρες του Απριλίου.  Τα φύλλα του φυτού είναι αντίθετα, λογχοειδή, τριχωτά, νευρώδη στην πάνω επιφάνεια και γυρισμένα προς την βάση με χρώμα ανοιχτοπράσινο. Όλα τα μέρη του φυτού καλύπτονται από μονήρεις ή αστεροειδείς αδενώδεις τρίχες που παράγουν την κομμεορητίνη που στην Κρήτη λέγεται αλάδανος. Η μεγαλύτερη πυκνότητα αυτών των τριχών υπάρχει στα ηλικιωμένα φύλλα και τους τρυφερούς βλαστούς. Ο καρπός είναι ωοειδής κάψα, γεμάτη από κόκκινα σπέρματα και αρχίζει να ωριμάζει από τέλη Ιουνίου. Την Λαδανιά την γνώριζα από μικρός αφού στις αλάνες περιμετρικά του χωριού μου υπήρχαν αρκετές αυτοφυείς. Πιτσιρικάδες κόβαμε φύλλα και τα βάζαμε σε λάσπη για να φτιάξουμε καλύβες και αυτό που μας έκανε εντύπωση ήταν η «κόλα» και η «μαυρίλα» που γέμιζαν τα χέρια μας. Πολύ αργότερα έμαθα για την θαυματουργή ρητίνη που έχουν τα φύλλα της λαδανιάς, όταν τα μαζεύεις τις ζεστές μέρες και ώρες του καλοκαιριού.  Σήμερα και με την έρευνα που έχω κάνει σε αρκετές επιστημονικές μελέτες το θεωρώ ένα από τα κορυφαία θεραπευτικά βότανα όπως θα διαβάσετε και παρακάτω. Ας μάθουμε όμως για την χρήση της λαδανιάς από την αρχή, από τα χρόνια τα παλιά.

Σπαθόλαδο Τούμπανο! Φτιάξτε το σωστά

Αν κάνετε μια αναζήτηση στο διαδίκτυο για τον τρόπο παρασκευής του σπαθόλαδου θα βρείτε μπόλικες αναφορές. Οι περισσότερες επιβεβαιώνουν την λαϊκή βοτανοθεραπευτική και παράδοση των προγόνων μας. Λένε λοιπόν ότι αρκεί μια έκθεση ανθισμένου σπαθόχορτου-λαδιού στον ήλιο για 30-40 μέρες. Καλές οι παραδοσιακές συνταγές, αλλά μερικές φορές είναι λανθασμένες όπως έχει αποδειχθεί από επιστημονικές και ιατρικές μελέτες. Πάμε λοιπόν για την σωστή διαδικασία παρασκευής του σπαθόχορτου.

Διαδικασία συλλογής:

Συλλέγουμε μόνο τα άνθη του σπαθόχορτου μετά τις πρώτες πρωϊνές ώρες, ώστε να σηκωθεί  η δροσιά και να φύγει η υγρασία. Τα άνθη τα κόβουμε προσεκτικά χωρίς (κατά το δυνατόν) να κόψουμε και μπουμπούκια. Τα μπουμπούκια είναι τα άνθη της επόμενης μέρας και δεν χρειάζεται να τα αχρηστέψουμε.

Επίσης προσέχουμε να μην πιάνουμε την γύρη από τους στήμονες του άνθους (αλλιώς κολλάει στο χέρι μας), αλλά να το κόβουμε από την βάση των πετάλων. Η γύρη είναι αυτή που περιέχει τις περισσότερες πολύτιμες ουσίες του σπαθόχορτου και δεν πρέπει να χαραμίζεται στα δάκτυλά μας. Δεν πρέπει να κόβεται βλαστούς και φύλλα, το μόνο που προσθέτεται είναι επιπλέον υγρασία στο παρασκευαζόμενο σπαθόλαδο και άρα να υποβαθμίζεται την ποιότητά του. Τα άνθη τα συλλέγουμε από επιλεγμένες περιοχές μηδενικής ρύπανσης, όχι από τις άκρες των δρόμων. Καλό είναι επίσης να μαζεύουμε τα άνθη από τα ψηλά μέρη του φυτού, ώστε να αποφύγουμε πιθανές μολύνσεις από κάτουρα ζώων.  Όσοι με παρακολουθούν διαδικτυακά ή με γνωρίζουν προσωπικά πιθανώς θα κουραστούν με το επόμενο σχόλιο μου. Θα το διαδίδω συνέχεια λοιπόν, ότι δεν πρέπει να συλλέγουμε βότανα  από την φύση, αλλά από φυσική ή βιολογική καλλιέργεια.

Ειδικά αυτοί που χρησιμοποιούν βότανα για εμπορικούς σκοπούς θα πρέπει είτε να καλλιεργήσουν, είτε να αγοράσουν από παραγωγούς. Είναι μεγάλη η ζημιά που γίνεται στη βιοποικιλότητα και την ισορροπία της φύσης από την αλόγιστη ανθρώπινη συλλογή (ακόμη και την αειφορική). Άπειρα τα παραδείγματα και ειδικά για το σπαθόχορτο που είναι το "νοσοκομείο" για πολλά άρρωστα ζώα, πουλιά και έντομα. Κόβοντας το από την φύση είναι σαν να βομβαρδίζουμε ένα νοσοκομείο. Έχω δει περιοχές με αφθονία σπαθόχορτου να γίνονται στόχος αλλόγιστων βοτανοσυλλεκτών και την επόμενη χρονιά να μην φυτρώνει ίχνος σπαθόχορτου.

Διαδικασία παρασκευής:

Χρησιμοποιείται γυάλινα σκουρόχρωμα μπουκάλια (το σπαθόχορτο είναι φωτοευαίσθητο). Τοποθετείται τα συλλεγόμενα άνθη μέσα στο μπουκάλι και μετά γεμίστε το με ελαιόλαδο. Έχει μεγάλη σημασία το ελαιόλαδο να είναι βιολογικής καλλιέργειας και χαμηλής οξύτητας (μικρότερη από 0,4). Επειδή το μείγμα θα θερμαίνεται για αρκετό διάστημα θα ανέβει η τελική οξύτητά του, οπότε ένα υψηλής οξύτητας ελαιόλαδο είναι ακατάλληλο. Η ποσότητα των άνθεων είναι επίσης ένα άλλο θολό σημείο της διαδικασίας. Την τελευταία πενταετία έχουμε κάνει πολλά πειράματα με διάφορες ποσότητες και διαφορετικές διαδικασίες. Η επιστημονικά ενδεδειγμένη ποσότητα που καταλήξαμε είναι η εξής.