Τα αρωματικά φυτά της Ελλάδας βάση για «λειτουργικά» τρόφιμα

Ντοματοχυμοί, σάλτσες για σαλάτες και πατατάκια τσιπς που θα περιέχουν αιθέρια έλαια και εκχυλίσματα από ελληνικά αρωματικά φυτά και μούρα με αντιοξειδωτικές, αντιμικροβιακές, αντιφλεγμονώδεις και άλλες υγιεινές ιδιότητες, ακόμη και αντικαρκινικές, είναι ανάμεσα στα νέα «λειτουργικά» τρόφιμα που ήδη δοκιμάζονται στη χώρα μας, σε επίπεδο έρευνας και πιλοτικής παραγωγής και τα οποία μπορεί να κυκλοφορήσουν στο μέλλον στην αγορά.
Εξάλλου, η προσθήκη τέτοιων φυσικών συστατικών-συντηρητικών στα τρόφιμα, που μπορούν να τα προστατεύουν καλύτερα από αλλοίωση, μελλοντικά μπορεί να μειώσει ή και να καταργήσει την ανάγκη για χημικά συντηρητικά.
Ελληνικά πανεπιστήμια και ελληνικές εταιρείες συνεργάζονται για την αξιοποίηση βιολογικών ενεργών αιθέριων ελαίων από ελληνικά ενδημικά φυτά, προκειμένου να δημιουργηθούν νέα υγιεινά τρόφιμα. Η προσπάθεια θεωρείται ελπιδοφόρα, αν και ακόμη χρειάζονται περαιτέρω μελέτες, εωσότου υπάρξει μαζική παραγωγή νέων «σούπερ» τροφών.
περισσότερα: 
http://www.econews.gr/2015/10/20/aromatika-fyta-ellada-126139/

Βιβλία για Βότανα

Δύο σύνδεσμοι για να διαβάσετε ηλεκτρονικά δωρεάν περί βοτάνων:

• Τα αρωματικά φυτά και τα αιθέρια αυτών έλαια, του Πέτρου Σουρή (1938) 

http://reader.ekt.gr/bookReader/show/index.php?lib=GRSER&path=GRSER_00000000000633.81_#page/4/mode/2up

• Πλήρης οδηγός φαρμακευτικών βοτάνων, της Penelope Ody (1993)

http://www.scribd.com/doc/27617193/%CE%A0%CE%BB%CE%B7%CF%81%CE%B7%CF%82-%CE%9F%CE%B4%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%82-%CE%A6%CE%B1%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%89%CE%BD-%CE%92%CE%BF%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%89%CE%BD

Αιθέριο έλαιο Αρτεμισίας Αψιθιάς

Με την Αψιθιά γνωριστήκαμε πριν 10 χρόνια περίπου. Είχε γεμίσει ο μπαξές του χωριού με τυφλοπόντικες και έψαχνα ένα φυσικό τρόπο για να τους απομακρύνω, χωρίς παράλληλα να τους εξοντώσω. Ψάχνοντας λοιπόν στο διαδίκτυο διάβασα για την Αψιθιά και την ιδιότητά της να απομακρύνει τα κατά τα άλλα συμπαθή υπόγεια ζωάκια. Έτσι φύτεψα 7 αψιθιές περιμετρικά του μπαξέ και την επόμενη Άνοιξη οι τυφλοπόντικες μετακόμισαν στο γειτονικό μπαξεδάκι. Αφού προμήθευσα και τους γείτονες με αψιθιές και περνώντας τα χρόνια, με διαδοχικές μετακομίσεις τελικά οι τυφλοπόντικες βγήκαν έξω από το χωριό. Παράλληλα είχα διαβάσει και για άλλες εντομοαπωθητικές ιδιότητες που έχει.  Με έγχυμα αψιθιάς εξολόθρευσα από αφίδες, μελίγκρες, μέχρι σκαθάρια, ψύλλους, πράσινη κάμπια του λάχανου κ.λ.π. Δείτε ένα παλαιότερο σχετικό μας ποστ εδώ. http://botanokipos.blogspot.gr/2011/07/blog-post.html 

Δοκίμασα και την αντοχή του σκύλου και της γάτας στην αψιθιά. Τοποθετούσα κόκαλα δίπλα στην αψιθιά, αλλά δεν καθόταν να φάνε εκεί, τα έπαιρναν και έφευγαν πιο μακριά.  Βέβαια η Αρτεμισία – Αψιθιά έχει και άλλες πολύτιμες θεραπευτικές ιδιότητες, όπως θα διαβάσετε και παρακάτω.

Σκεφτόμενοι λοιπόν την απομάκρυνση απρόσκλητων τετράποδων (και όχι μόνο) επισκεπτών στο χωράφι μας με τα βότανα,  φυτέψαμε πριν 5 χρόνια  περιμετρικά πολλές αψιθιές.  Φέτος το καλοκαίρι αποφασίσαμε να την μαζέψουμε στην διάρκεια της πλήρους ανθοφορίας (Ιούλιος) και να την αποστάξουμε. Η απόδοσή της σε αιθέριο έλαιο ήταν 0,8% σε ημίχλωρη δρόγη.  Ο υπεύθυνος του αποστακτηρίου κράτησε ένα δείγμα αιθέριου ελαίου και θα έκανε ποιοτική ανάλυσή του σε εργαστήριο του Α.Π.Θ. Σε λίγες μέρες θα έχουμε και τα επίσημα στοιχεία της ανάλυσης. Η διαδικασία απόσταξη της αψιθιάς δεν είναι ίδια με τις αποστάξεις των περισσότερων γνωστών βοτάνων. Μοιάζει περισσότερο με του χαμομηλιού και αυτό γιατί περιέχει αρκετή ποσότητα από αζουλένια. Χρειάζεται δηλαδή αρκετές ώρες απόσταξης (ξεπεράσαμε τις 4 ώρες και ακόμη έβγαζε λάδι). Όπως βλέπετε και στην σχετική φωτογραφία του διαχωριστή υπάρχουν κολώδεις ουσίες στα τοιχώματά του που δεν ανεβαίνουν εύκολα στην επιφάνεια του νερού (αζουλένια). Το κύριο συστατικό του αιθέριου έλαιου αρτεμισίας είναι η θουγιόνη (για αυτό και το καφέ χρώμα του λαδιού). Στο ανθόνερο υπάρχει επίσης υπολειπόμενη ποσότητα αιθέριου και ελαφρώς πρασινίζει (εξαιτίας της αρτεμισίνης ). Το λάδι περιέχει επίσης: thujyl αλκοόλ, cadinene, φελλανδρένιο, πινένιο, tanacetone, αζουλένιο. Το βότανο περιέχει επιπλέον αρτεμισίνη, πικρή γλυκόζη, absinthol, τανίνη, ρητίνη, χλωροφύλλη, μηλικό οξύ, βιταμίνη B6 και C, άμυλο, νιτρικό κάλιο και άλλα άλατα.

5η Γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας, 10 με 13/9/2015, πάρκο Ν. Ελβετίας - Θεσσαλονίκη

Ξεκινά η 5η Γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας στο φιλόξενο πάρκο Νέας Ελβετίας (περιοχή Χαριλάου), στη Θεσσαλονίκη από Πέμπτη 10/9 ως και Κυριακή 13/9/2015. Η γιορτή  ξεκινάει την Πέμπτη 18:00 και τις επόμενες μέρες θα είναι ανοιχτά από τις 10 το πρωί μέχρι αργά το βράδυ, με ελεύθερη είσοδο.
Στην φετινή Οικογιορτή συμμετέχουν 70 παραγωγοί και χειροτέχνες από όλη την Ελλάδα. Μαζί μας θα είναι και 11 συλλογικότητες: ΒΙΟ.ΜΕ., Εναλλακτική Κοινότητα Πελίτι, ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. Σπείρα γης, ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. Πράσινες Διαδρομές, ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. Το Κεπίν, Εθελοντική Εργασία Θεσσαλονίκης, ΠΕΡ.ΚΑ., Greenwave Festival, Αλλιώτικο Σχολείο-Μικρό Δέντρο, "Νέο Θεμέλιο" Α.Μ.Κ.Ε., Το Κουκούλι- Συνεταιριστικό Παντοπωλείο Οικολογικών προϊόντων

Δύο λόγια για την γιορτή

Με τις ρίζες της στον θεσμό των πανελλαδικών γιορτών οικολογικής γεωργίας και χειροτεχνίας, ξεκίνησε από το 2011 να λειτουργεί στη Θεσσαλονίκη, η τοπική γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας. Παραγωγοί, μεταποιητές και χειροτέχνες κυρίως από την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης αλλά και από την υπόλοιπη Ελλάδα, συναντιόνται, ανταλλάσσουν απόψεις και εκθέτουν καθαρά οικολογικά προϊόντα φτιαγμένα με μεράκι και οικολογική συνείδηση.Περισσότερα: 
http://oikogiortithessalonikis.blogspot.gr/2015/09/5_4.html

Γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας Γιαννιτσά, 27 ως 30/8/15

Το τετραήμερο 27 με 30/8/2015 θα πραγματοποιηθεί η 3η γιορτή  Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας στα Γιαννιτσά, στο πάρκο Πολύκεντρου. Η γιορτή περιλαμβάνει σεμινάρια, προβολές, εργαστήρια,, έκθεση με ελληνικά βιολογικά προϊόντα, ομιλίες για θέματα που αφορούν το περιβάλλον της περιοχής, θεατρικά, δράσεις για παιδιά, μουσικές και άλλα δρώμενα.

Ανησυχητική μείωση του τσαγιού στον Ταΰγετο διαπίστωσε το Δασαρχείο

Αιτίες η καταστροφική επιδρομή εμπόρων και τα ελεύθερα βοοειδή

Ανησυχητική μείωση στη βλάστηση τσαγιού σε Ταΰγετο και στο Δάσος της Βασιλικής έχει εντοπίσει φέτος το δασαρχείο Καλαμάτας.

Όπως σημείωσε ο Δασάρχης Καλαμάτας Σπύρος Κατσίποδας, πρόκειται για συνέπεια της επιδρομής τα προηγούμενα χρόνια από συνεργεία εμπόρων που κατέστρεφαν ολόκληρο το φυτό, ενώ ένα άλλο πρόβλημα είναι και τα ελεύθερα βοοειδή.

Ανησυχητική μείωση

Όπως εξήγησε ο κ. Κατσίποδας, φέτος δεν καταγράφηκαν πολλά προβλήματα με την παράνομη συλλογή αρωματικών φυτών, όμως οι δασικοί υπάλληλοι στις περιπολίες τους κατέγραψαν τη μείωση του τσαγιού στον Ταΰγετο και στο δάσος της Βασιλικής. 

Περισσότερα: 

http://dasarxeio.com/2015/08/10/1006-4/http://dasarxeio.com/2015/08/10/1006-4/

7η γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας - Ψακούδια 6 ως και 9/8/2015

Για 7η συνεχόμενη χρονιά διοργανώνεται και φέτος η γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας στα Ψακούδια Χαλκιδικής (στην παραλία) το τετραήμερο 6 ως και 9/8/2015. Στην γιορτή θα εκτίθενται οικολογικά αγροτικά προϊόντα και χειροτεχνήματα από όλη την Έλλαδα. Η γιορτή είναι με ελεύθερη είσοδο από 7μμ ως αργά το βράδυ. Θα υπάρχουν workshops, μουσικές και άλλα δρώμενα για μικρούς και μεγάλους. 
περισσότερα:
http://oikogiortithessalonikis.blogspot.gr/2015/07/7-6-982015.html

Αιθέριο έλαιο Φασκόμηλου

Μαζέψαμε το φασκόμηλο από το χωραφάκι μας και το αποστάξαμε στο αποστακτήριο στο Ν. Ρύσιο Θεσσαλονίκης. Η κύρια ποικιλία που καλλιεργούμε είναι η salvia officinalis, αλλά έχουμε και μερικές ρίζες με salvia triloba που είναι Ελληνική παραδοσιακή ποικιλία. Η απόσταξη, όπως εξηγήσαμε και σε προηγούμενη ανάρτηση, είναι επαγγελματική και γίνεται μόνο με ατμό. Με την ατμοαπόσταξη εξάγονται αναλλοίωτες όλες οι ουσίες του αιθέριου ελαίου και δεν οξειδώνονται. Η απόδοση για την χλωρή μας δρόγη φασκόμηλου έφτασε κοντά στο 1%.

Τα κύρια χημικά συστατικά του αιθέριου φασκόμηλου είναι κετόνες (κυρίως θουγιόνη, τιχόνη), οξείδια (cineol), τερπένια (pinene) και ελάχιστες αλκοόλες. Το αιθέριο έλαιο φασκόμηλου έχει πολλές και ποικίλες εφαρμογές, καθώς και πλήθος θεραπευτικών ιδιοτήτων.

Ιδιότητες:

Τονωτικό, ενίσχυση ανοσοποιητικού, ιοστατικό, αντικαταρροϊκό, αντι-ιδρωτικό, αντισηπτικό, αντιβακτηριδιακό, αντιμυκητιακό, καθαρτικό, στυπτικό, επουλωτικό, διουρητικό, εμμηναγωγικό, υπερτασικό, ορεκτικό, στομαχικό, παρασιτοκτόνο.

Ενδείξεις:

γενική εξασθένιση, αναιμία, ενίσχυση μνήμης, νευρασθένεια, νευρική θλίψη, υπόταση, διεγείρει την ερωτική διάθεση, στειρότητα, εμμηνόπαυση, ρύθμιση του κύκλου περιόδου, δυσμηνόρροια, εφίδρωση, ίλιγγος, πυρετός, πονοκέφαλος, βρογχίτιδα, άσθμα, κρυολόγημα, αμυγδαλίτιδα, φαρυγγίτιδα, στοματικά έλκη, στοματίτιδα, δερματίτιδα, πληγές, έλκος, γαστρίτιδα, τριχόπτωση, ηπατικές και νεφρικές δυσλειτουργίες, χολή, λοιμώξεις ουροποιητικού, μυϊκοί πόνοι, οσφυαλγία, δυσκαμψία του αυχένα, κράμπες, μαγειρική.

Εφαρμογές:

Εισπνοές για το κρυολόγημα:  Στάξτε λίγες σταγόνες σε βιολογικό

Συλλογή και ποιοτική ατμο-απόσταξη λεβάντας

Το χωράφι μας με τα Βότανα  είναι πολύ πλούσιο σε οργανική ύλη και σε ιχνοστοιχεία με αποτέλεσμα φέτος τα φυτά μας (που είναι ήδη ενήλικα) να έχουν μεγάλη παραγωγή. Έτσι και οι λεβάντες μας έγιναν 2 αγκαλιές η μία. Στην περιοχή μας ωριμάζουν γρήγορα και θα έπρεπε να τις μαζέψουμε πριν μια βδομάδα. Τελικά
αποφασίσαμε και τις μαζέψαμε πριν 15 μέρες, έστω και σε μέτρια ωρίμανση, αφού είχαμε μικροκλοπή και φοβηθήκαμε μεγαλύτερες απώλειες. Όπως μας εξήγησε και ο άνθρωπος που αποστάξαμε, κανονικά πρέπει να αρχίσει να μαραίνεται (να καφετίζει) το άνθος της λεβάντας, όταν την συλλέγεις για απόσταξη. Η συλλογή έγινε με το χέρι (χρησιμοποιώντας ψαλίδι) και πρέπει να κόβεται το άνθος, χωρίς πολύ κοτσάνι προκειμένου να παραχθεί ποιοτικό αιθέριο έλαιο. Βέβαια υπάρχουν και ειδικά μηχανήματα που κάνουν την δουλειά πιο εύκολη και γρήγορη, αλλά στο δικό μας χωράφι και δεν βόλευε και δεν υπήρχε πολύ μεγάλη ποσότητα. Για φέτος επιλέξαμε άλλο αποστακτήριο και συγκεκριμένα τον Βαγγέλη και Βασίλη Βαρσάμη στο Ρύσιο της Θεσσαλονίκης. Χημικοί μηχανικοί και οι δυο τους, σχεδίασαν και έφτιαξαν σύγχρονους αποστακτήρες που βασίζονται στην απόσταξη μόνο με ατμό. Η ατμοαπόσταξη είναι η καλύτερη μέθοδος παραγωγής ποιοτικού αιθέριου ελαίου. Έχουμε τις καλύτερες εντυπώσεις από την συνεργασία μαζί τους. Οι άνθρωποι ήταν συνεχώς πάνω από τον αποστακτήρα και μετρούσαν την θερμοκρασία εξαγωγής, την ταχύτητα ροής του ανθόνερου, αυξομείωναν την πίεση του ατμού και δεν άφηναν τίποτα στον αυτόματο. Τελικά η απόσταξη είναι ολόκληρη επιστήμη, χρειάζεται μεγάλη εμπειρία, γνώση, σωστά μηχανήματα και σωστούς επαγγελματίες που να σέβονται τον κόπο και την παραγωγή του καλλιεργητή. Πάμε στις ποσοτικές αποδόσεις μας. Κάναμε δύο παρτίδες μια χλωρή και μια αποξηραμένη. Η απόδοση στην χλωρή ήταν κοντά στο 1,5%, ενώ στην αποξηραμένη στο 3%. Είμαστε ευχαριστημένοι από την όλη διαδικασία αλλά και από την απόκτηση καινούργιων γνώσεων και εμπειριών.  Μένει να κάνουμε και την ποιοτική ανάλυση του αιθέριου έλαιου λεβάντας που πήραμε, στην φίλη μας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.

Ημερίδα για καλλιέργεια, μεταποίηση, εμπορία της Τσουκνίδας, του Τριβολιού, της Λουΐζας, του Δενδρολίβανου, της Πικραλίδας, και του Μάραθου

Στο πλαίσιο της Δια βίου Μάθησης, αλλά και της αύξησης της απασχόλησης και της επιχειρηματικότητας εν μέσω κρίσης, τα οποία πρεσβεύει και υπηρετεί το Ινστιτούτο Ανάπτυξης Απασχόλησης, διοργανώνεται σε συνεργασία με την Εταιρία Συμβούλων ErgoQ και την Υδρογεωτεχνική, Ημερίδα με θέμα την «Αγροτική Επαγγελματική Διέξοδο με Θησαυρούς της Ελληνικής Γης».  Η Ημερίδα θα υλοποιηθεί την Κυριακή 05 Ιουλίου στις 10:30 – 13:30 στο ξενοδοχείο Grand Hotel Palace (Μοναστηρίου 305 – 307) στη Θεσσαλονίκη. Ομιλητές της Ημερίδας είναι μέλη της Πανεπιστημιακής κοινότητας της πόλης μας, Σύμβουλοι Επιχειρήσεων, Σύμβουλοι Μικροχρηματοδότησης Επιχειρήσεων, καθώς και Σύμβουλοι Ποιότητας, Ασφάλειας Τροφίμων και Εξαγωγών. Η Ημερίδα θα επικεντρωθεί συγκεκριμένα στην καλλιέργεια, μεταποίηση, εμπορία και εξαγωγή της Τσουκνίδας, του Τριβολιού, της Λουΐζας, του Δενδρολίβανου, της Πικραλίδας, και του Μάραθου. Θα παρουσιαστούν οι θεραπευτικές τους ιδιότητες, το πώς μπορεί κάποιος να ασχοληθεί επαγγελματικά με την καλλιέργεια των παραπάνω φυτών, τα παραγόμενα προϊόντα (αφεψήματα, συμπληρώματα διατροφής, πρώτες ύλες βιομηχανίας κ.α.) η αγορά – εμπορική αξιοποίησή τους στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, οι επενδυτικές ευκαιρίες, καθώς και οι δυνατότητες χρηματοδότησης του εγχειρήματος αυτού. Περισσότερα εδώ:

http://ianap.gr/%CE%B1%CE%B3%CF%81%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B5%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%B3%CE%B5%CE%BB%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B4%CE%B9%CE%AD%CE%BE%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82-%CE%BC%CE%B5-%CE%B8/

4η Γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας, 5-7/6/2015, πάρκο ΕΤ3

Το Παρασκευοσαββατοκύριακο 5-7 Ιουνίου, στο πάρκο Πεδίο του Άρεως (απέναντι από την ΕΤ3), με την αιγίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης
Ένας πολύχρωμος, αισιόδοξος κόσμος 70 και πλέον παραγωγών, μεταποιητών και χειροτεχνών από όλη την Ελλάδα, αλλά και περιβαλλοντικών οργανώσεων, συλλογικοτήτων και ΜΚΟ, ενώνει και φέτος τις δημιουργικές δυνάμεις και ανησυχίες του, προτάσσοντας έναν άλλο τρόπο ζωής, με όραμα και αγάπη για το περιβάλλον και τους ανθρώπους.
Η φετινή διοργάνωση θα είναι αφιερωμένη στο περιβάλλον και στις κινηματικές ομάδες αυτο-οργάνωσης της πόλης, φιλοξενώντας επίσης σεμινάρια από παραγωγούς που μοιράζονται τις γνώσεις τους με τον κόσμο, παιχνίδια για παιδιά και μουσικές, για να ταξιδέψουμε όλοι μαζί στο ταξίδι της ζωής. Περισσότερες πληροφορίες και πρόγραμμα της Οικογιορτής θα βρείτε στη σελίδα:
http://oikogiortithessalonikis.blogspot.gr/
Ο Βοτανόκηπος στηρίζει την Οικογιορτή και θα παρουσιάσει σε εργαστήριο τις Ιδιότητες και τις χρήσεις των βοτάνων. Το εργαστήριο θα γίνει την Κυριακή 7/6/2015 ώρα 12:00 με 13:00, στο χώρο του πάρκου.

Απαγόρευση συλλογής αυτοφυών βοτάνων στην Κρήτη

Σύμφωνα με ανακοίνωση της Διεύθυνσης Δασών Χανίων μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2018 απαγορεύεται η συλλογή αυτοφυών βοτάνων ματζουράνας, μαλοτήρας, φασκόμηλου, ρίγανης  με σκοπό την εμπορία. Βαριές θα είναι οι ποινές για τους παραβάτες. Το Δασαρχείο Χανίων εφαρμόζει ουσιαστικά τον νόμο 3937/2011 για την προστασία της βιοποικιλότητας, αφού τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης και επιπλέον λόγω της αυξημένης ζήτησης αρωματικών φυτών, υπάρχει αυξημένη και ανεξέλεγκτη συλλογή τους. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και αρκετά βότανα κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Ο Βοτανόκηπος στηρίζει αυτές τις ενέργειες και επιμένει στην πρόταση για καλλιέργεια των αρωματικών φυτών, που στην οικολογική της εκδοχή μπορεί να δώσει και καλύτερη ποιότητα. Επίσης προτείνουμε και αναλαμβάνουμε δράσεις που έχουν σκοπό την ευαισθητοποίηση των πολιτών πάνω στο συγκεκριμένο θέμα, έτσι ώστε  να δημιουργηθεί μια μεγαλύτερη ασπίδα προστασίας της βιοποικιλότητας του τόπου μας. Αναλυτικά η ανακοίνωση της Διεύθυνσης Δασών Χανίων:

Άγριο σπαράγγι (Asparagus Acutofolius)

Γνωστό και ως Φρύγανο ή Βλαστάρι. Ανήκει στο βασίλειο Plantae, στην οικογένεια Λειριοειδή (Liliaceae), στο γένος  Asparagus.  Το άγριο σπαράγγι ήταν γνωστό στην αρχαία Αίγυπτο και στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου από το 1500 π.χ. Σήμερα έχει διαδοθεί και σε άλλες περιοχές της γης που δεν ξεπερνούν τα 1300 μέτρα σε υψόμετρο. Είναι πολυετές μονοκότυλο αναρριχητικό ή χαμηλό θαμνώδες φυτό με πάρα πολλά αγκάθια πράσινου χρώματος που μπορεί να φτάσει και τα δύο μέτρα. Είναι φυτό δίοικο, δηλαδή σε άλλα σπαράγγια εμφανίζονται τα θηλυκά άνθη και σε άλλα τα αρσενικά. Γονιμοποιείται από μέλισσες. Έχει πράσινο-κιτρινωπά άνθη και μικρούς καρπούς κόκκινου χρώματος σαν μούρα. Ανθίζει από Ιούλιο μέχρι και Σεπτέμβριο. Αναπτύσσει πλούσιο, σαρκώδες ριζικό σύστημα. Το υπέργειο τμήμα του ξεραίνεται σε χαμηλές θερμοκρασίες και ξαναβλασταίνει όταν ανέβει η θερμοκρασία (από τέλος Χειμώνα ως τέλος Άνοιξης) από τους λανθάνοντες οφθαλμούς που βρί­σκονται κάτω από το έδαφος.

Που ζει;   Προτιμά ασβεστολιθικά και στραγγιζόμενα εδάφη, όξινα και ουδέτερα. Μεγαλώνει σε δάση κωνοφόρων, ελαιώνες, σε μέρη με πουρνάρια, φράχτες. Μπορεί να αναπτυχθεί σε ημι-σκιά (δάση) αλλά και σε μέρη με φως, αντέχει στην ξηρασία. Στην Ελλάδα όσοι περπατάτε σε πευκοδάση θα έχετε σίγουρα γρατσουνιστεί από τα αγκάθια του.

Εδωδιμότητα - συλλογή: Το άγριο σπαράγγι είναι φαγώσιμο, πολύ νόστιμο και πικάντικο, με ελαφρώς πικρή γεύση. Τρώγονται τα νεαρά βλαστάρια που βγαίνουν από το έδαφος από τα μέσα Φλεβάρη μέχρι και αρχές Μαΐου.  Μαζεύουμε τις τρυφερές κορυφές. Κόβουμε σε 10 με 15 εκατοστά από την κορυφή. Ο οφθαλμός του νεαρού βλαστού παρουσιάζει χρωματισμό μεταξύ ροζ και ιώδους ή πορφυρού ή ακόμη και πράσινου. Προτιμότερο είναι τα άγρια σπαράγγια να καταναλώνονται την μέρα συλλογής τους, ώστε να μην υπάρχει απώλεια θρεπτικών συστατικών. Στο ψυγείο διατηρούνται το πολύ 4 ημέρες τυλιγμένα σε υγρή πετσέτα ή τρύπια σακούλα. Στην κατάψυξη διατηρούνται για αρκετούς μήνες, αφού ζεματιστούν πρώτα. Τρώγονται ωμά σε σαλάτα με λάδι και ξύδι, αλλά και βραστά (σε αλατόνερο) ή σοταριστά. Για να βράσουν σωστά, τα δένεται σε ματσάκια, με τις κορυφές τους να προεξέχουν από το νερό. Επίσης γίνονται μια πεντανόστιμη ομελέτα ή και μια εξαιρετική μακαρονάδα!

«Ηκοκογιορτή» στο Οικόπολις αυτή την Κυριακή 5 Απριλίου

Μια Πασχαλινή Ηκοκογιορτή διοργανώνεται αυτή την Κυριακή 5 Απριλίου, από τις 12 το μεσημέρι έως αργά το βράδυ, στους φιλόξενους χώρους του Οικόπολις (Πτολεμαίων 29^Α (στοά), 5ος ορ.). Θα εκτίθενται χειροποίητα, καθαρά προϊόντα, φτιαγμένα με μεράκι και οικολογική συνείδηση. «Υπακούοντας» στη φιλοσοφία των Οικογιορτών, κι αυτή η μικρή γιορτή έρχεται για να μας γεμίσει γνώσεις και ελπίδα, με αρχικό σκοπό το μοίρασμα, μοίρασμα γνώσεων, αγάπης και δημιουργικών ερεθισμάτων.

Δημόσια παρουσίαση και εγγραφή πρώτων μελών του συνεταιρισμού «Κουκούλι».

Το Σαββάτο 7 Μαρτίου 2015 στις 7:30μμ στην Αίθουσα Νερού του Δημαρχείου Θεσσαλονίκης θα γίνει η πρώτη δημόσια παρουσίαση του αστικού καταναλωτικού συνεταιρισμού "Το Κουκούλι".  Πρόκειται για συνεταιρισμό παραγωγών - καταναλωτών που στόχο έχει να λειτουργήσει πρατήριο - παντοπωλείο οικολογικών ποιοτικών προϊόντων στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Είναι ένα εγχείρημα που θέλει να ξαναδημιουργήσει ειλικρινείς δεσμούς συνεργασίας μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών, να στηρίξει και να ενθαρρύνει καλλιεργητικές πρακτικές και τρόπους παραγωγής προϊόντων μεταποίησης με χαμηλό οικολογικό αποτύπωμα, ώστε να απολαμβάνουν όλοι ποιοτικά, εγχώρια, υγιεινά προϊόντα. Ο Βοτανόκηπος στηρίζει το Κούκουλι και θα είναι από τα ιδρυτικά μέλη του συνεταιρισμού. Περισσότερα: http://tokoukouli.gr/

Οικιακό πρότζεκτ ενυδρειοπονίας στο μπαλκόνι

Η ενυδρειοπονία (aquaponics), είναι μια από τις εφαρμογές της αεικαλλιέργειας (permaculture) με πολλές από τις εκδοχές της να είναι οικιακής κλίμακας (backyard projects).

Στο πλαίσιο του ενδιαφέροντος που διατηρώ για τα υδρόβια οικοσυστήματα, και της ενασχόλησής μου με το χόμπυ της ενυδρειοφιλίας, εκτός από τα βιοτοπικά ενυδρεία που συντηρώ εντός σπιτιού, τα τελευταία πέντε χρόνια διατηρούσα στο μπαλκόνι, μια γλαστρολίμνη με φυτά και κουνουπόψαρα (gambusia affinis).

Μετά από 5 χρόνια λειτουργίας, η γλαστρολίμνη παρουσίασε διαρροή από τις τρύπες αποστράγγισης και αναγκάστηκα να την αδειάσω από φυτά και ζωντανά. Στη συνέχεια, αφού οι τρύπες αποστράγγισης σφραγίστηκαν με ενυδρειακή σιλικόνη, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε ένα project που συνδυάζει τη γλαστρολίμνη με τη μικρής κλίμακας ενυδρειοπονία που θα σας παρουσιάσω παρακάτω.

Φουντουκιές

Σε ένα μικρό χωραφάκι στο χωριό, πολύ κοντά στο χωράφι με τα βότανα, αποφασίσαμε να φυτέψουμε μερικές φουντουκιές για να τρώμε καθαρά και θρεπτικά φουντούκια εμείς και οι φίλοι μας. Γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι οι εδαφοκλιματολογικές συνθήκες της περιοχής είναι κατάλληλες γιατί και στο παρελθόν οι γεωργοί της περιοχής καλλιεργούσαν φουντουκιές ως πολυετή καλλιέργεια, όταν ήθελαν να εξαιρεθεί κάποιο από τα χωράφια τους από τον αναδασμό που σχεδιαζόταν στην περιοχή.

Το τριήμερο της Καθαρής Δευτέρας μας έδωσε την ευκαιρία να οργανώσουμε τη φύτευση και ο καιρός αποδείχτηκε ιδανικός. Ολόκληρο το Σάββατο ήταν ηλιόλουστος και μας επέτρεψε να φυτέψουμε χωρίς προβλήματα, ενώ τις υπόλοιπες ημέρες και για μια ολόκληρη εβδομάδα, ήταν βροχερός αλλά με υψηλές θερμοκρασίες, ότι έπρεπε δηλαδή για την προσαρμογή των δέντρων στο νέο τους περιβάλλον.

Καταρχήν προμηθευτήκαμε από φυτώριο της Νεοχωρούδας, 20 δέντρα σκεπασμένα (όχι γυμνόριζα) της επιλογής μας και την ίδια ημέρα το μεσημέρι τα φυτέψαμε στο χωράφι. Μετά από υπόδειξη του φυτωριούχου, τα δέντρα (θαμνοειδή) μπήκαν ανά δύο, σε λάκκους που ανοίχτηκαν σε απόσταση 3 μέτρων μεταξύ τους.

Παρακάτω κάποιο φωτογραφικό υλικό από τη φύτευση. Θα ακολουθήσει ενημέρωση για την εξέλιξη της καλλιέργειας.

Πασσιφλόρα (Passiflora incarnata)

Η πασσιφλόρα (Passiflora incarnata) είναι αγγειόσπερμα, ανήκει στην οικογένεια των Passifloraceae, στο γένος Passiflora. Στην Ελλάδα την συναντάμε με το όνομα Ρολογιά, ενώ άλλο διεθνές γνωστό όνομα της είναι το λουλούδι του πάθους (passion flower). Πολυετές φυτό, ταχείας ανάπτυξης, αναρριχώμενο  έως 7 μέτρα σε ύψος. Στον κήπο μας την πρώτη χρονιά ξεπέρασε τα 4 μέτρα σε ύψος. Τα φύλλα του είναι σκούρα πράσινα (ελαφρώς γυαλιστερά) και συνήθως τρίλοβα ή πεντάλοβα. Ο βλαστός είναι μακρύς με πολλούς έλικες. Τα άνθη του είναι ερμαφρόδιτα, μεγάλα, σπάνιας ομορφιάς και ανθίζουν το καλοκαίρι. Τα πέταλα είναι συνήθως κρεμ χρώματος, με  ροζ ή γαλάζιες αποχρώσεις με ένα μπλε μωβ στεφάνι στο κέντρο. Οι 5 στήμονες είναι κιτρινοπράσινοι και έχουν 3 καφεπράσινα στίγματα πάνω τους. Το όνομα του, λουλούδι των παθών, το πήρε από τους ιεραποστόλους που τους θύμιζε το πάθος κατά το σταύρωμα του Χριστού (το μπλε μοβ στεφάνι στην εσωτερική κορώνα του θυμίζει το αγκάθινο στεφάνι, οι 5 στήμονες τις πληγές του Χριστού και τα τρία στίγματα τα καρφιά της σταύρωσης). Παράγει πράσινους καρπούς που όταν ωριμάσουν γίνονται κίτρινοι ή πορτοκαλί. Το μέγεθός του μοιάζει με το λεμόνι, αλλά μπορεί να φθάσει σε κάποιες ποικιλίες και το σχήμα του πεπονιού. Το "φρούτο" της πασσιφλόρας στα περισσότερα είδη είναι βρώσιμο, όταν είναι ώριμο. Συγκεκριμένα τρώγονται οι καρποί που βρίσκονται στο εσωτερικό του "φρούτου" και είναι μεγάλη γκουρμεδιά! Με τους καρπούς επίσης φτιάχνονται μαρμελάδες, χυμοί, παγωτά (ως γαρνιτούρα), οινοπνευματώδη και ζελέ.  

Καλλιέργεια:

Η πασσιφλόρα είναι γηγενές φυτό της Αμερικής και υπήρξε ένα πολύ θεραπευτικό βότανο για τις φυλές των Ινδιάνων και τους Αζτέκους. Το 1800 άρχισε να γίνεται δημοφιλές και να καλλιεργείται και στην Ευρώπη. Παρότι είναι ένα τροπικό φυτό, σήμερα καλλιεργείται σχεδόν παντού στη γη εκτός από τις πολύ κρύες περιοχές και τα ψηλά υψόμετρα. Η ρίζα του αντέχει στην παγωνιά, ως και -20 βαθμούς για ηλικιωμένα φυτά. Προτιμά αμμώδη (αλλά και αργιλώδη) και ελαφρώς όξινα εδάφη. Θέλει νερό, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες και ήλιο. Καλλιεργείται σε πολλές χώρες της Αμερικής, της Αφρικής και στην Ινδία. Στο χωράφι χρησιμοποιούνται 3 τρόποι: πέργολα, τύπου κληματαριάς και τύπου Τ  πέργολα. Είναι ανθεκτικό σε μυκητιάσεις και προσελκύει μέλισσες, πεταλούδες και άλλα έντομα. Χρειάζεται κλάδεμα ανανέωσης και πρέπει να μην έχει βλαστούς κάτω του ενός μέτρου. Υπάρχουν καταγεγραμμένα πάνω από 500 είδη πασσιφλόρας. Τα πιο γνωστά είναι : incarnata, edulis, laurifolia, badea granadilla, alata, caerylea, mollissima, antioquensis κλπ. Καλλιεργείται και ως διακοσμητικό σε κήπους και αυλές.

Στύφνος (Solanum Nigrum) ή τρία σε ένα

Εδώδιμο, Φαρμακευτικό και Δηλητήριο!

Ονομάζεται επίσης Μαυρόχορτο, Βρωμοβότανο, Αμπελουρίδα, Πομιλοχόρταρο, Poisonberry. Στο χωριό μας το λέμε αγριοντοματιά και με αυτό το όνομα μπορείτε να το συναντήσετε και αλλού. Ανήκει στην Οικογένεια SOLANACEAE, γένος SOLANUM, είδος NIGRUM. Είναι ετήσιο(ή και διετές) ζιζάνιο Δεν μπορεί να αναπτυχθεί καλά σε σκιά και θέλει γενικά φως. Προτιμά ξηρό ή υγρό, αλλά στραγγιζόμενο έδαφος. Φυτρώνει σχεδόν παντού στην γη, εκτός από μεγάλα υψόμετρα. Ο βλαστός του διακλαδώνεται (έχει πολλά κλαδιά σε σχήμα βεντάλιας), είναι λείος  και μπορεί να φθάσει σε ύψος το 1 μέτρο (τότε γίνεται ξυλώδης). Τα φύλλα του είναι τρυφερά και ωοειδή με χρώμα βαθύ πράσινο. Ανθίζει από Ιούλιο ως Σεπτέμβριο και οι σπόροι του ωριμάζουν από Αύγουστο ως  και τον Νοέμβριο. Τα άνθη του είναι λευκά και μικρά, ερμαφρόδιτα (έχουν αρσενικά και θηλυκά όργανα) που γονιμοποιούνται από έντομα. Ο καρπός είναι μικρός σχετικά, σφαιρικός και είναι αρκετοί μαζί σε τσαμπί.. Στην αρχή είναι πράσινος και όταν ωριμάζει γίνεται μαύρος.

Υπάρχει μια μεγάλη διαφωνία για το αν ή όχι τα φύλλα ή οι καρποί του φυτού είναι δηλητηριώδη. Οι απόψεις ποικίλλουν από δηλητηριώδες έως ασφαλή για κατανάλωση. Η τοξικότητα του μπορεί να διαφέρει σημαντικά ανάλογα με την ποικιλία αλλά και την περιοχή που καλλιεργείται. Μελέτες έχουν δείξει σοβαρές διαφορές στην τοξικότητα για την ίδια ποικιλία που καλλιεργείται σε διαφορετική περιοχή με άλλο μικροκλίμα. Το φυτό πάντως καλλιεργείται σε πολλές περιοχές του πλανήτη για τρόφιμο, τόσο για τον καρπό του όσο και για τα φύλλα του.  Εκεί που όλοι συμφωνούν είναι στην απαγόρευση της χρήσης του άγουρου (πράσινου) καρπού για τροφή, αφού περιέχει την υψηλότερη συγκέντρωση τοξινών. Οι τοξικές ουσίες που περιέχει είναι οι glycoalkaloid, σολαμαργίνη, σολασονίνη, σολανίνη, που έχουν μεγαλύτερη συγκέντρωση  στους άγουρους καρπούς.  Η δηλητηρίαση από κατανάλωση στύφνου εμφανίζει συμπτώματα 6 έως 12 ώρες μετά την κατάποση. Τα συμπτώματα της δηλητηρίασης περιλαμβάνουν πυρετό , εφίδρωση, εμετό, κοιλιακό πόνο, διάρροια , σύγχυση, υπνηλία και δυνητικά θάνατο. Ο θάνατος προέρχεται από καρδιακές αρρυθμίες και αναπνευστική ανεπάρκεια. Έχουν αναφερθεί θάνατοι ζώων και μικρών παιδιών από κατανάλωση άγουρων καρπών.

Φτιάξτε μόνοι σας Στοματικό Διάλυμα

Τα περισσότερα στοματικά διαλύματα περιέχουν χλωρεξιδίνη. Η χλωρεξιδίνη είναι χημική ουσία που χρησιμοποιείται σαν αντισηπτικό. Καταπολεμά τα (Gram+) βακτήρια και έχει περιορισμένη δράση σε μύκητες.  Σε μελέτη που πραγματοποίησαν Βρετανοί ερευνητές (δημοσιεύθηκε στο Free Radical Biology & Medicine) με στοματικά διαλύματα χλωρεξιδίνης, διαπίστωσαν ότι εξοντώνει τα ωφέλιμα βακτήρια του στόματος και εμποδίζει την χαλάρωση των αιμοφόρων αγγείων οδηγώντας σε αύξηση της αρτηριακής πίεσης και του κίνδυνου εμφράγματος. Επιπλέον οι λοιμωξιολόγοι δεν συνιστούν τη χρόνια καθημερινή χρήση τους, επειδή συμβάλλουν στη δημιουργία ανθεκτικών μικροβίων στο στόμα και διαταράσσουν τη φυσιολογική μικροβιακή ισορροπία του στόματος. Επίσης η καθημερινή χρήση τους για μεγάλο χρονικό διάστημα οδηγήσει στον αποχρωματισμό των δοντιών (καφέ χρώμα). Ακόμη, μπορεί να αποχρωματίσει και να επιμηκύνει τις θηλές της γλώσσας (τριχωτή γλώσσα) και να οδηγήσει σε παροδική απώλεια ή αλλοίωση της γεύσης (ιδιαίτερα του αλμυρού). Τέλος, η παρατεταμένη χρήση τους μπορεί να προαγάγει τη δημιουργία πέτρας στα δόντια.

Πάμε τώρα στο φθόριο και στις ενώσεις του.